Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tez Koleksiyonu

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.14365/11

Browse

Now showing 1 - 20 of 1038

Türk Politik Kültüründe Muhalefet Fikri: AKP Döneminin Analizi
(2025) Saraçoğlu, Burcu; Başkan, Filiz
Bu tez, Türk siyasetinin anlaşılmasında siyasal kültür kuramının güçlü bir çerçeve sunduğunu savunmakta ve Türkiye'nin derin tarihsel travmaları, kırılganlıkları ve komplekslerini aydınlatmaktadır. Çalışmada iki ana soru ele alınmaktadır: (1) Türk siyasal kültüründe parlamenter muhalefete yönelik patolojik hoşgörüsüzlük ve (2) bu hoşgörüsüzlüğün AKP döneminde neden zirveye ulaştığı. Türkiye, askeri darbeler ve sistemsel sorunlara rağmen Osmanlı'dan bir parlamenter demokrasi geleneği devralmıştır. Ancak siyasal kültür, çoğulculuğu nadiren değerli görmüş, muhalefeti ise demokrasinin ayrılmaz bir unsuru olarak değil, 'halledilmesi gereken bir sorun' olarak değerlendirmiştir. Bu köklü hoşgörüsüzlük, AKP ve Erdoğan döneminde artan otoriterleşmeyle birlikte sistemli bir baskıya dönüşmüş; güç tek elde toplanmış, denge ve denetleme mekanizmaları zayıflamış, özgürlükler gerilemiş, yargı bağımsızlığı ciddi biçimde aşınmıştır. Bu tez, söz konusu hoşgörüsüzlüğün hem kitle düzeyindeki hem de elit düzeyindeki boyutlarını incelemektedir. Bir yandan, Türk siyasal kültürünün uzun süredir otoriter eğilimler, muhalefete karşı düşük tolerans ve demokratik çoğulculuğu zayıflatan bir çoğunlukçu zihniyeti nasıl barındırdığını analiz etmektedir. Öte yandan, AKP'nin, özellikle Erdoğan döneminde, bu kültürel temelleri kutuplaştırıcı söylem, muhalefetin güvenlik tehdidi olarak çerçevelenmesi ve ahlaki olarak gayri-meşrulaştırılması yoluyla nasıl inşa ettiğini araştırmaktadır. Erdoğan'ın konuşmalarına yönelik Karşılaştırmalı Tarihsel Analiz ile Eleştirel Söylem Analizi yöntemlerini birleştiren çalışma, kültürel normlar ile elit düzeyindeki kaygıların muhalefet aktörlerinin marjinalleştirilmesinde nasıl etkileşimli rol oynadığını ortaya koymaktadır. Nihayetinde tez, Türkiye'nin deneyiminin sadece bir demokratik gerileme örneği olmadığını, aynı zamanda siyasal kültürün ve varoluşsal güvensizliklerin otoriter yönetime meşruiyet kazandırmak için nasıl araçsallaştırılabileceğine dair bir uyarı niteliği taşımaktadır. Anahtar Kelimeler: Türkiye, Siyasi Kültür, Muhalefet, Erdoğan, AKP.
Makine Öğrenmesi Yöntemleriyle Ürünlerin Satın Alma Fiyatının Tahminlenmesi
(2025) Özen, Fatma Neşe; Anagün, Ahmet Sermet
Fiyatlandırma bir ürün veya hizmet için en uygun olan fiyatı belirleme stratejisidir. Bu süreç, ticari işletmelerin kârlılığını doğrudan etkileyen temel unsurlardan biri olması nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Artan rekabet koşulları, işletmeleri birçok alanda olduğu gibi fiyatlandırma konusunda da daha stratejik ve bilinçli davranmaya itmektedir. Bu doğrultuda, doğru fiyatlandırma stratejileri işletmelerin hem kârlılığını maksimize etmesine hem de pazarda rekabet avantajı elde etmesine katkı sağlar. Bu çalışmada, bağlantı elemanları sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın ürünlerine yönelik satın alma fiyatı tahminlemesine odaklanılmaktadır. Çoklu Doğrusal Regresyon, Rastgele Orman, Destek Vektör Regresyonu ve Yapay Sinir Ağları algoritmaları ürünlerin satın alma fiyatını tahmin etmek amacıyla uygulanmıştır. Algoritmaların performansı Korelasyon Katsayısı, Ortalama Mutlak Hata, Kök Ortalama Kare Hata, Bağıl Mutlak Hata ve Kök Bağıl Karesel Hata performans metrikleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, en yüksek korelasyon katsayısı ve en düşük hata oranlarıyla Rastgele Orman algoritmasının en başarılı performansı sergilediğini ortaya koymuştur. Bu bulgular, makine öğrenmesi yaklaşımlarının ürün satın alma fiyatlarını tahminleyebildiğini ve fiyat tahminlemesi problemleri için etkili ve uygulanabilir çözümler sunduğunu göstermektedir.
Farklı Koku Uyaranları Altında EEG Sinyalleri ve Derin Öğrenme Kullanılarak İnsan Duygusal Parametrelerinin Tespiti
(2025) Akdemir, Onur; Akan, Aydın
İnsan duygusal parametrelerinin kestirimi; insan-bilgisayar etkileşimi, terapötik teknolojiler ve nöropazarlama alanlarında önemli bir rol oynamaktadır. Son yıllarda, yapay zekâ destekli biyosinyal tabanlı yöntemler, geleneksel öznel değerlendirme tekniklerinin yerini almaya başlamıştır. Bu çalışmada, koku uyaranlarıyla tetiklenen duygusal tepkilerin EEG sinyalleriyle tespiti araştırılmıştır. 46 katılımcıdan, dört farklı koku ve bir kokusuz kontrol koşulu altında EEG verisi toplanmıştır. Zaman alanı özellikleri çıkarılarak topografik beyin haritalarına (TopoMap) dönüştürülmüş ve bu haritalar, duyguların uyarılma (arousal) ve değerlik (valence) boyutlarında sınıflandırılması amacıyla evrişimli sinir ağları (CNN) ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, koku uyaranlarının sınıflandırma başarımı üzerinde anlamlı etkileri olduğunu ve özellikle EfficientNet mimarisinin, EEG'ye dayalı duygusal durumları uzamsal olarak başarıyla öğrenebildiğini göstermiştir. Bu bulgular, kokuya dayalı nörobilimsel araştırmalar, duygu tanıma sistemleri ve nöropazarlama uygulamaları için yapay zekâ tabanlı yöntemlerin geliştirilmesine katkı sunmaktadır.
Uzaktan Çalışan Çalışanların Motivasyon Faktörleri: Nitel Bir Çalışma
(2025) Alcı, Elif Eda; Torgalöz, Alev Özer
Bu çalışma, kavramsal çerçeve olarak İş Talepleri-Kaynaklar (JD-R) teorisine dayanan nitel bir yaklaşımla uzaktan çalışma düzenlemelerinde çalışan motivasyonunun faktörlerini araştırmaktadır. Tesis dışında çalışan kişilerin öznel deneyimlerini tam olarak anlamak için fenomenolojik bir yöntem kullanılmıştır. Amaca uygun olarak seçilen katılımcılar yarı yapılandırılmış görüşmelere katılmış ve veriler Braun ve Clarke (2006) tarafından geliştirilen tematik analiz yaklaşımı kullanılarak incelenmiştir. Dört ana kategori altında toplanan sonuçlar, uzaktan çalışmanın hem motive edici faktörler hem de engeller sunduğunu göstermektedir: Örgütsel Destek, İş-Yaşam Dengesi, Sosyal İlişkiler ve Performans. Bu temalar, 'Yöneticilere Kolay Erişim', 'Geri Bildirim', 'Ekip İletişimi', 'Konfor Alanı', 'Sosyal İzolasyon' ve 'Verimlilik Algısı' dahil olmak üzere on iki alt temayı kapsamaktadır. JD-R teorisine göre, çalışma bu alt temaları iş talepleri veya kaynakları olarak sınıflandırmakta ve bunların iş-yaşam dengesi, çalışan bağlılığı ve performansı nasıl etkilediğini göstermektedir. Bulgular, çok az araştırma yapılmış bir bağlam olan Türkiye'deki uzaktan çalışanların motivasyon koşullarına ilişkin içgörü sağlayarak hem teoriyi hem de uygulamayı ilerletmektedir. Çalışanların motivasyonunu artırmak ve dijital iş yerlerine uygun verimli İK prosedürleri oluşturmak isteyen işletmeler için stratejik tavsiyeler de sonuçlar arasında yer alıyor.
EEG Sinyalleri ve Makine Öğrenimi Kullanarak Çoklu Koku Uyarıcıları Altında İnsan Duygularının Tespiti
(2025) Bozbaş, Özge Ada; Akan, Aydın
Bu çalışmada, farklı kokuların bireylerin duygusal durumları üzerindeki etkilerinin elektroensefalografi (EEG) sinyalleri aracılığıyla incelenmesi ve bu sinyallerden duygu durumunun makine öğrenmesi yöntemleriyle tahmin edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya katılan 46 bireyden elde edilen EEG kayıtları ve öz-bildirim anketleri değerlendirilmiştir. Katılımcılara lavanta, yeşil çay, tarçın ve narenciye kokuları ile kokusuz kontrol koşulları rastgele sırayla sunulmuş; EEG verileri 23 aktif kanal kullanılarak kaydedilmiştir. Ham EEG verileri, Butterworth bant geçiren filtre ile ön işleme tabi tutulmuş; ardından zaman domeni, frekans bantları, doğrusal olmayan ölçümler ve entropi temelli olmak üzere dört farklı kategoride toplam 23 özellik çıkarılmıştır. Bu özellikler, z-score normalizasyonu, aykırı değer düzeltmesi ve ReliefF algoritması ile öznitelik seçimi uygulanarak sınıflandırma için uygun hale getirilmiştir. Duygular, valens ve uyarılma eksenlerinde etiketlenmiş; sınıflandırma sürecinde ise Destek Vektör Makineleri (SVM), En Yakın Komşu Sınıflandırıcıları (KNN), Karar Ağaçları ve Çekirdek Yaklaşımlı Sınıflandırıcılar dâhil olmak üzere, çeşitli alt türleriyle birlikte toplam 17 farklı algoritma kullanılmıştır. Çalışmada en yüksek doğruluk, valens ekseninde yeşil çay kokusu altında, Cubic SVM algoritması ve ReliefF ile seçilmiş öznitelik seti kullanılarak %88.07 oranında elde edilmiştir. Bu sonuç, yeşil çay kokusunun EEG sinyalleri üzerinden duygusal durumları ayırt etmede en etkili olfaktör uyaran olduğunu göstermektedir. Ayrıca, tüm özniteliklerin birlikte kullanımı ve ardından gerçekleştirilen öznitelik seçimi, sınıflandırma başarımını anlamlı şekilde artırmıştır. Bu çalışma, EEG tabanlı duygu tanıma sistemlerinde olfaktör uyaranların etkisini ortaya koyarak literatüre özgün bir katkı sunmaktadır.
İşçinin Rekabet Etmeme Borcu
(2025) Olgun, Niran Sena; Sur, Ayşe Melda
İşçi ile işveren arasında kurulan iş ilişkisiyle birlikte, işçi bakımından sadakat borcunun bir yansıması olarak işverene karşı rekabet etmeme yükümlülüğü doğmaktadır. Bu yükümlülük, herhangi bir ek sözleşmeye ya da taraflar arasında ayrıca mutabakata varılmasına gerek olmaksızın doğrudan kanun hükmünden kaynaklanmaktadır. Taraflar arasındaki iş ilişkisinin sona ermesiyle birlikte, dayanağını doğrudan sadakat borcundan alan ve kanuni nitelikte olan bu rekabet etmeme yükümlülüğü de kendiliğinden ortadan kalkar. Tarafların, iş ilişkisi sona erdikten sonra da rekabet yasağının sürmesini istemeleri halinde, bu hususun ya iş sözleşmesine açık bir hüküm olarak eklenmesi ya da ayrı bir rekabet yasağı sözleşmesi ile düzenlenmesi gerekmektedir. Rekabet yasağı sözleşmesi, iş ilişkisi sona erdikten sonra hüküm ve sonuç doğurmaya başlayan; işçinin, işverenin menfaatlerine zarar verebilecek nitelikte iş sırları ya da müşteri çevresi bilgilerine sahip olması durumunda, işverenle rekabet oluşturabilecek faaliyetlerde bulunmasının önlenmesini amaçlayan bir düzenlemedir. Rekabet yasağı sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, kanunda öngörülen yer, zaman ve konu bakımından sınırlamalara uygun olarak hazırlanmış olması şarttır. Çalışmamızda, işçinin rekabet etmeme borcu, iş sözleşmesinin devamı süresindeki sadakat borcundan kaynaklanan rekabet yasağı ile sözleşmenin sona ermesinden sonraki dönemi kapsayan rekabet yasağı olmak üzere iki ayrı başlık altında ele alınmıştır.
Tehlikeli Maddelerin Deniz Yoluyla Taşınması ve Gemi Kazaları
(2025) Acar, Cem; Küçüközmen, Cumhur Çoşkun
Deniz taşımacılığında tehlikeli maddelerin taşınması çok riskli ve dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bu bağlamda genel olarak tehlikeli maddeler,türleri ve taşınırken dikkat edilmesi gereken hususlara değinilmiş ve gemi kazaları konu edilmiştir. Daha sonrasında bu tip kazaların yaşanmaması,can ve mal kayıplarının önüne geçilmesi adına alınabilecek ne gibi aksiyonlar vardır gibi sorulara yanıt aranmıştır.
Yapay Zeka Uygulamalarının Moda Endüstrisinin Dönüşümüne Etkisi
(2025) Kayaoğlu, Funda Seçal; Gündoğan, Arzu Vuruşkan
Bu tez yapay zekanın (AI) moda endüstrisi üzerindeki dönüştürücü etkisini araştırıyor, tasarım ve üretimden dağıtıma, perakendeye ve müşteri katılımına kadar tüm değer zincirindeki uygulamalarını analiz ediyor. Türkiye'deki moda profesyonelleriyle derinlemesine görüşmeleri içeren kapsamlı bir literatür incelemesi ve saha araştırması yoluyla, çalışma yapay zekanın yaratıcılığı nasıl hızlandırdığını, kişiselleştirmeyi nasıl mümkün kıldığını, maliyetleri nasıl azalttığını ve sürdürülebilir uygulamaları nasıl teşvik ettiğini araştırıyor. Yapay zekanın yaratıcılığı ve üretimi hızlandırması, kişiselleştirmeyi yaygınlaştırması, markalaşma ve işletme yönetimindeki rolü, moda sektöründeki genel etkileri, maliyetleri düşürmesi, sürdürülebilirliğe katkısı, yeni mesleklerin ortaya çıkışı, yaratıcılıkla ilgili endişeler, etik ve veri gizliliği konuları ile Türkiye'nin bu teknolojiyi benimseme sürecindeki fırsat ve zorluklar olmak üzere on ana tema belirlenmiştir. Bulgular, yapay zekanın verimliliği ve inovasyonu artırırken insan yaratıcılığının yerini almadığını, daha ziyade ortak yaratıcı bir araç olduğunu vurgulamaktadır. Çalışma ayrıca modada ortaya çıkan hibrit meslekleri, yapay zeka tarafından desteklenen döngüsel ekonomi modellerinin entegrasyonunu ve etik standartlara ve dijital okuryazarlığa olan acil ihtiyacı vurgulamaktadır. Yapay zekanın geçici bir eğilimden ziyade yapısal bir değişimi temsil ettiği sonucuna varan bu araştırma hem teknolojik olarak gelişmiş hem de insan merkezli bir gelecekteki moda endüstrisini şekillendirmek için dijital dönüşümü sürdürülebilirlikle uyumlu hale getirmenin önemini vurgulamaktadır.
Cerrahi ve Dahili Birimlerde Çalışan Hemşirelerin Stres Düzeylerinin Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimiyle İlişkisinin İncelenmesi
(2025) Esen, Kadriye; Yavan, Tülay; Aktaş, Ummahan Filiz Öğce
Bu çalışma dahili ve cerrahi birimlerde çalışan hemşirelerin stres düzeylerinin bakım odaklı hemşire-hasta ilişkisinin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı, karşılaştırmalı ve ilişki arayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini cerrahi ve dahili birimlerde çalışan 135 hemşire oluşturmuştur. Veriler 'Sosyodemografik Özellikler Formu', 'Hemşire Stres Ölçeği (HSÖ)', Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeği (BOHHEÖ)' kullanılarak Nisan-Mayıs 2025 tarih aralığnda toplanmıştır. Veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 27.0 versiyon paket programı ile değerlendirilmiştir. Veriler tanımlayıcı istatistiklerle özetlenmiş, normal dağılım ve varyans homojenliği test edilmiş; parametrik koşullar sağlanmadığından uygun non-parametrik testler (Mann Whitney U, Kruskal Wallis H, Spearman korelasyonu) kullanılmış ve çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0,05 olarak belirlenmiştir. Çalıştığı birime göre bakım odaklı hemşire - hasta etkileşimi düzeyleri incelendiğinde ilişkisel bakımın önemlilik boyutunda dahili ve cerrahi birim çalışanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p=0,009). Çalıştığı birim değişkenine göre hemşire stres düzeyleri incelendiğinde, tüm alt boyutlar açısından dahili ve cerrahi birimlerde çalışan hemşireler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Sosyodemografik özellikler açısından yaş, cinsiyet, eğitim düzeyleri, medeni durum, öğrenim durumu ve hizmet yılı kategorileri açısından bulgularda anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Bu çalışmanın bulgularından yola çıkarak hemşirelik hizmetlerinin kalitesini artırmak ve hasta bakım sonuçlarını iyileştirmek için bireysel, mesleki ve yönetimsel düzeyde müdahalelerde bulunulması önerilmektedir.
Kalp Cerrahisi Sonrası Hastaların İlk Mobilizasyon Süresini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi
(2025) Dağtekin, Elif; Yavan, Tülay; Aktaş, Ummahan Filiz Öğce
Erken mobilizasyon, kalp cerrahisi sonrası hastaların izlemi konusunda çok önemlidir. Hastanede yatış süresini azaltarak hastanın yaşamsal faaliyetlerine dönüşünü hızlandırır. Bu çalışmada kalp cerrahisi sonrası hastaların ilk mobilizasyon süresini etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla Ocak- Nisan 2025 tarihleri arasında Ege Bölgesi'nde bir Üniversite Hastanesi Kalp Damar Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesinde, ameliyat sonrası hastaların tanıtıcı özellikleri ile ağrı skorları, düşme korku puanları ve mahremiyet endişelerine göre ameliyat sonrası ilk mobilizasyon süreleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmamızda veriler Sosyodemografik ve Klinik Özellikler Formu, Görsel Analog Skala, Düşme Korkusu Ölçeği ile toplanmıştır. Sosyodemografik ve Klinik Özellikler Formunda son soruda mobilizasyonda mahremiyet algısı değerlendirilmiştir. Veriler için SPSS 25.0 programı kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra verilerin normal dağılıma uygunluğu incelenmiş, uygun istatstiksel testler kullanılmıştır. İki grup karşılaştırmalarında t- testi, çoklu grup karşılaştırmalarında ANOVA testi, değişkenler arası ilişkilerde Pearson ve Spearman korelasyon analizleri, mobilizasyon süresi üzerindeki etkilerin belirlenmesinde çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak değerlendirilmiştir. Çalışmamızda mobilizasyon süresi ile ağrı ve düşme korkusu arasında istatistiksel anlamlılık bulunamamıştır. Hastanın yaş, eğitim durumu, cinsiyet ve vital bulguları ile ameliyat sonrası ilk mobilizasyon süreleri arasında ilişki bulunamamıştır. Düşük hemoglobin değerine sahip hastaların mobilizasyon süresi uzamıştır. Hastaların yoğun bakım ünitesinde kıyafetsiz olarak yatırılma durumunun, ayağa kalkma durumuna etkisine bakıldığında 'ayağa kalkmayı etkiler'' düşüncesinde olan hastaların düşme korkusuda artmıştır. Cerrahi sonrası hastaların ilk mobilizasyonun yalnızca fizyolojik değil, aynı zamanda psikolojik faktörlerle de şekillenebileceği görülmektedir. Mobilizasyon sürecinde hemşirelik bakımında hastanın bireysel algı ile konfor düzeyine de dikkat edilmelidir. Anahtar Kelimeler: Kalp cerrahisi, mobilizasyon, ağrı, düşme korkusu, mahremiyet algısı
Geleneksel Türk Mutfağında Yenilikçi Servis Tasarımı: Çorbalar için Tasarım Çözümleri
(2025) Ertan, Ayşegül; Öztürk, Betül; Özcan, Ahmet Can
Çorbalar, bitkisel ve hayvansal besinlerin sıvı içinde pişirilmesiyle hazırlanan, sulu veya koyu kıvamlı yemeklerdir. Yüksek besin değeri ve kültürel önemiyle Türk mutfağının vazgeçilmez bir parçası olan çorbalar, geniş bir tüketici kitlesi tarafından tercih edilmektedir. Bu tez, çorba sunumu ve tüketim biçimlerini iyileştirmeye yönelik yenilikçi bir tasarım önerisi sunmaktadır. Tasarım sürecinde, kullanıcı deneyimi merkez alınarak, kalan sıvının tek bir noktada toplanmasını sağlayan eğimli bir çorba kasesi geliştirilmiştir. Araştırma, evde aile yemekleri sırasında sofra ortamındaki gözlemlerle kullanıcı davranışlarına odaklanan saha çalışmasını içermektedir. Ayrıca, yapay zeka kullanılarak kurgusal restoranlar oluşturulmuş ve bu hayali mekanlarla yapay zeka tarafından üretilen diyaloglar aracılığıyla, önerilen tasarım hakkında röportaj yapılmıştır. Kurgusal senaryoların ardından, gerçek restoranlarla yapılan röportajlar, tasarımın pratikteki uygulanabilirliği ve kullanıcı algısına dair önemli içgörüler sağlamıştır. Geliştirilen çorba kasesinin, aynı estetik dilde tasarlanmış ana yemek ve tatlı tabaklarıyla daha geniş bir servis setine dönüştürülme potansiyeli olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışma, geleneksel Türk çorba kültürünü modern servis tasarım prensipleriyle birleştiren, nitel araştırma yöntemlerine dayalı, tasarım odaklı akademik bir çalışmadır. Gastronomi ve tasarım kesişiminde literatürdeki önemli bir boşluğu doldurarak, servis deneyimlerine yönelik yeni araştırma alanlarının açılmasına katkı sunmaktadır. Bu tez, Türk mutfağının servis tasarımına anlamlı bir katkı sunmayı ve duygusal değerler ile kültürel kimliği bir araya getirerek gündelik yeme-içme deneyimlerini yeniden düşünmeye davet etmektedir. Bu bağlamda, önerilen servis tasarımı yalnızca çorba sunumuna yönelik işlevsel bir çözüm olmanın ötesine geçerek, restoran deneyimlerinin ve ev içi yeme-içme pratiklerinin yeniden tasarlanmasına olanak tanımaktadır. Ayrıca, bu çalışma; yapay zekâ destekli kurgu üretimi ve deneyim odaklı prototipleme gibi çağdaş yöntemlerin tasarım araştırmalarına nasıl entegre edilebileceğine dair yeni bir perspektif ortaya koymaktadır.
Algılanan Ebeveynlik ve Sosyal Anksiyete Arasındaki İlişkide Mükemmeliyetçilik ve Sahtekarlık Fenomeninin Aracı Rolü
(2025) Delen, Ecenaz; Ögütcü, Yasemin Meral
Bu çalışma, algılanan olumsuz ebeveynliğin sosyal anksiyete ile ilişkisi üzerinde mükemmeliyetçilik ve sahtekârlık fenomeninin ardışık aracılık rollerini incelemeyi amaçlamıştır. Çalışmanın örneklemini, yaşları 18 ile 35 arasında değişen 341 birey oluşturmuştur. Katılımcılar, çevrim içi olarak Qualtrics aracılığıyla uygulanan Demografik Bilgi Formu, Young Ebeveynlik Envanteri (YPI), Frost Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği (FMPS), Clance Sahtekârlık Fenomeni Ölçeği (CIPS) ve Liebowitz Sosyal Anksiyete Ölçeği'ni (LSAS) doldurmuşlardır. Seri aracılık analizleri, algılanan olumsuz annelik ve babalık için ayrı ayrı yürütülmüştür. Bulgular, hem mükemmeliyetçiliğin hem de sahtekârlık fenomeninin, algılanan olumsuz ebeveynlik ile sosyal anksiyete arasındaki ilişkiyi anlamlı şekilde aracıladığını göstermiştir. Özellikle, mükemmeliyetçilik ve sahtekârlık fenomeni üzerinden dolaylı etkiler hem algılanan olumsuz annelik hem de babalık için anlamlı bulunmuştur. Bu bulgular, algılanan olumsuz ebeveynliğin mükemmeliyetçi eğilimleri ve sahtekârlık duygularını besleyebileceğini ve bunun da sosyal anksiyeteye yönelik duyarlılığı artırabileceğini göstermektedir. Algılanan olumsuz ebeveynlik ile sosyal anksiyete arasındaki yolları netleştirerek bu çalışma, hem kuramsal modellere katkı sağlamakta hem de bilişsel davranışçı müdahale yaklaşımlarının geliştirilmesine ışık tutmaktadır.
Somatizasyonu Anlamak: Temel İnançlar, Otomatik Düşünceler, Aleksitimi, Bedensel Farkındalık ve Bilinçli Farkındalığın Rolü
(2025) Olsen, Pınar; Ögütçü, Yasemin Meral
Bu araştırmada, somatizasyonun bilişsel-davranışçı kuram çerçevesinde açıklanabilirliğini incelemek amacıyla temel inançlar, otomatik düşünceler, aleksitimi, interoseptif farkındalık ve anda farkındalığın yordayıcı rolleri ele alınmıştır. Çalışmaya 436 yetişkin birey (271 kadın, 165 erkek) katılmıştır. Veriler, çevrim içi anket yöntemiyle toplanmış ve katılımcılara demografik bilgi formu ile birlikte ilgili psikolojik ölçekler uygulanmıştır. Çalışmada Somatizasyon Ölçeği, Temel İnançlar Ölçeği, Otomatik Düşünceler Ölçeği, Toronto Aleksitimi Ölçeği, Çok Boyutlu Bedensel Farkındalık Değerlendirmesi Ölçeği-II ve Bilinçli Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular, tüm değişkenlerin somatizasyonu anlamlı düzeyde yordadığını ortaya koymuştur. Hiyerarşik regresyon analizinde en yüksek katkının otomatik düşüncelerden geldiği belirlenmiştir. Bunu interoseptif farkındalık ve bilinçli farkındalık izlemiştir. Ek olarak, kadınlar erkeklere göre daha yüksek somatizasyon ve otomatik düşünce puanları alırken, erkeklerin anda farkındalık puanları daha yüksektir. Psikiyatrik tanı, kronik fiziksel hastalık ve düzenli ilaç kullanımı bildiren bireylerde somatizasyon düzeyleri anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Bulgular, somatizasyonun bilişsel-davranışçı kuramla açıklanabileceğini desteklemekte, erken dönem inanç yapılarının ve duygusal işleme güçlüklerinin semptom deneyiminde belirleyici olduğunu göstermektedir.
Enerji Depolama: Türkiye'nin Avrupa Birliği Enerji Müktesebatına Uyumu ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dayalı Enerji Dönüşümü için Anahtar
(2025) Günerhan, Furkan; Biresselioğlu, Mehmet Efe
İklim krizi ile mücadele bakımından devletlerin düşük karbon emisyonlu enerji üretim modellerine geçişi özellikle Yenilenebilir Enerji Sistemlerinin önemini arttırmıştır. Bu kapsamda devletler özellikle Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına dayalı üretim modellerini destekleyici ve yaygınlaştırıcı faaliyetler içerisine girerek Enerji Dönüşümlerini gerçekleştirmeye başlamışlardır. Söz konusu Yenilenebilir Enerjiye dayalı üretim yöntemleri açısından ise bahse konu yöntemin doğası gereği dalgalı bir yapıya sahip oluşu özellikle Devletler açısından Enerji Arz Güvenliği yönünden endişelere neden olmuştur. Bu kapsamda söz konusu dengesizlik ve dalgalanmaların önüne geçerek Yeşil Enerji Dönüşümünün desteklenmesi adına Enerji Depolama Sistemlerine büyük bir rol düşmektedir. Söz konusu depolama araçlarının desteklenerek Enerji Arz Güvenliğini tesis eden bir Enerji Geçişi sürecinin tamamlanabilmesi adına Avrupa Birliği çeşitli yasama faaliyetleri içerisinde bulunmaktadır. Bu hususların neticesinde işbu tez çalışmasında Avrupa Birliği'nde Aday Ülke Statüsünde bulunan Türkiye'nin Avrupa Birliğinin Enerji Müktesebatına uyumluluğu ile birlikte Türkiye'nin Yenilenebilir Enerji Kaynakları yönünden güçlü bir zemine sahip olmasından hareket ile Enerji Dönüşümünün daha yeşil ve daha güvenli şekilde gerçekleştirilmesi adına Enerji Depolama Sistemlerinin kurgulanabilmesi için mevcut olan Hukuki altyapısı incelenecektir. Tüm bu incelemelerin neticesinde Türkiye'nin gerek Enerji Arz Güvenliğini tesis ederken Karbon Emisyonundan özgür bir enerji üretim portföyüne ulaşması gerekse de Avrupa Birliği adaylığı yönünden Birliğin Müktesebatına uyumluluğu inceleme altına alınarak geleceğe dönük politika önerilerinde bulunulacaktır.
İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)
(2025) Alipaşaoğlu, Nur; Sur, Ayşe Melda
Modern çalışma yaşamında karşılaşılan işyerinde psikolojik taciz (mobbing), yalnızca bireyin mesleki yaşamını değil, aynı zamanda ruhsal ve fiziksel sağlığını tehdit eden ciddi bir problemdir. Mobbing, işveren, amir, çalışma arkadaşı veya üçüncü kişiler tarafından bir çalışana karşı sistematik ve kasıtlı şekilde uygulanan, yıldırma, dışlama ve değersizleştirme amacı taşıyan davranış biçimidir. Bu tür davranışlar bireyin kişilik haklarını zedelemekte iş ortamını katlanılmaz hale getirmekte ve kimi zaman iş akdinin sona ermesine yol açmaktadır. Türk hukuk sisteminde mobbing doğrudan düzenlenmemiş olmakla birlikte, işçiyi koruyucu çeşitli normlar mevcuttur. Türk Borçlar Kanunu'nda işverenin işçiyi gözetme borcu, İş Kanunu'nda eşit davranma yükümlülüğü ve haklı nedenle fesih halleri ile Medeni Kanun ve Ceza Kanunu'ndaki düzenlemeler, mağdurun hukuki koruma talep edebileceği başlıca yollardır. Bu çalışmada, psikolojik tacizin tanımı, unsurları, benzer kavramlarla ayrımı, uluslararası ve ulusal hukukta düzenlenişi, iş ilişkisindeki etkileri ve bu bağlamda işçinin başvurabileceği hukuki yollar ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Aynı zamanda Yargıtay içtihatları ışığında ispat güçlüğü, ispat yükü ve koruyucu mekanizmalar da analiz edilerek çözüm önerileri sunulmuştur.
Sürükleyici Hikâye Anlatımında Gelişen Teknolojiler: Marka İletişiminde VR, AR ve 360° Video Uygulamaları Üzerine Analiz
(2025) Özkan, Cemkan; Kılınçarslan, Rabia Özgül
Bu tez, VR, AR ve 360 derece video uygulamalarının analiz edilmesiyle, yeni teknolojilerin sürükleyici hikaye anlatımı yoluyla marka iletişimi üzerindeki etkisini incelemektedir. Bu çalışma, gelişmekte olan teknolojilerle mümkün hale gelen sürükleyici hikaye anlatımı tekniklerinin, 360 derece videolar, VR ve AR teknikleri yoluyla sürükleyici hikaye anlatımını bir araç olarak kullanan çeşitli örnekleri analiz ederek tüketici-marka ilişkilerinin nasıl etkilendiğinin değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma bunu, sürükleyici tasarım alanındaki önceki araştırmaları ve teorik çerçeveleri eleştirel bir şekilde analiz ederek ve sentezleyerek, uygun bir literatür taraması yaparak, 2010-2025 yılları arasında kullanıcı ilişkileri, marka deneyimi ve tasarım açısından yüz adet önemli ve değerli kampanya örneğini derleyip analiz ederek gerçekleştirmektedir. Ayrıca çalışma markaların müşterileri etkilemek için cazip yollar bulmak amacıyla çok boyutlu bir tasarım ve karar alma sürecinden geçtiğini vurgulamaktadır. Bu amaçla, yüz adet sürükleyici kampanya örneği marka deneyimi, sürükleyici hikaye anlatımı; tasarım, iletişim stratejileri ve teknolojik özellikler temelinde kategorize edilerek değerlendirildi. Genel olarak, gerçek dünyadan seçilen VR, AR ve 360 derece video kampanya örneklerini inceleyen bu tez, sürükleyici hikaye anlatımının teorik değerlendirmesi, mevcut durumu, potansiyelleri ve kısıtlamaları hakkında bilgi vererek yeni gelişen marka iletişimi ile olan ilişkisini gösterir. Bu analiz, yeni teknolojilerin devam eden gelişimiyle birlikte marka-tüketici ilişkileri, dijital pazarlama ve sürükleyici hikaye anlatımı stratejileri, ve tüketici iştiraki konularında daha etkili marka iletişimi uygulamaları hakkında veri toplamaktadır.
İnsan Meme Epitel Hücrelerindeki Replikatif Yaşlanma Sürecinde Sıcak Mutasyon Bölgelerinin ve Klonal Evrimin Genom Genelinde Belirlenmesi
(2025) Turan, Elif; Yandım, Cihangir
Replikatif hücresel yaşlanma, yaşlanmanın temel belirteçlerinden biri olup birçok yaşa bağlı hastalığa katkıda bulunmaktadır. Sporadik yaşa bağlı kanserlerin büyük çoğunluğunun epitel dokulardan kaynaklanması nedeniyle, epitel hücre yaşlanması sırasında ortaya çıkan genomik değişikliklerin ve bu değişimlerin klonal yapılara etkisinin anlaşılması büyük önem taşır İnsan meme epitel hücreleri (HMEC), epitel dokularda replikatif yaşlanmanın in vitro incelenmesi için altın standart kabul edilen bir modeldir. Bu tez çalışmasında, replikatif yaşlanmaya ulaşan HMEC hücrelerinin genomik DNA'sında oluşan tüm değişiklikleri, genç ve çoğalmakta olan karşıtlarıyla karşılaştırmalı olarak ortaya koymak amacıyla derin kısa-okuma tüm genom dizileme teknolojisi kullanılmıştır. Tek nükleotid varyasyonları, indeller, yapısal değişiklikler ve kopya sayısı değişimleri gibi yaşa bağlı geniş bir varyasyon yelpazesi tanımlanmış; klonal evrimsel dinamikler ileri düzey biyoinformatik yöntemlerle incelenmiştir. Sonuçlar, replikatif yaşlanmanın doğrusal bir klonal evrim izlediğini ve baskın klonların ardışık olarak ortaya çıkıp mutasyon biriktirdiğini göstermiştir. Mutasyona uğramış genler, morfogenez, hücre iskeleti organizasyonu ve metabolizma ile ilişkili yolaklarda zenginleşmiş olup, belirleyici moleküler değişimlere işaret etmektedir. Perisentromerik bölgeler, telomerik ve subtelomerik bölgelerle birlikte daha önce yeterince tanınmamış genomik sıcak noktalar olarak ortaya çıkmıştır. Mutasyonel imza analizleri, yaşa ve kansere özgü imzaların yaşlı hücrelerde güçlü şekilde zenginleştiğini doğrulamıştır. Birey içi benzerlik gözlenmesine rağmen, mutasyon birikimi aynı zamanda rastlantısal farklılıklar da göstermiş; bu da hem belirleyici hem de stokastik süreçlerin etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgular, replikatif yaşlanmanın genom düzeyindeki yapısını ortaya koymakta ve yaşlanmaya bağlı işlev kaybı ile kanserleşme sürecine olası katkısını aydınlatmaktadır. Gelecek çalışmalarda, çoklu örnekli klonal modelleme ve uzun okuma dizileme ile, tekrar eden bölgelerdeki yapısal değişiklikleri daha net çözümlemek planlanmaktadır.
Güç Uykusu Sırasında Beyin Osilasyonları
(2025) Arı, Özge; Başar, Canan
Uyku, içinde hem zihinsel hem bedensel pek çok sürecin olduğu sinir sistemi olan canlılar için oldukça hayati biri süreçtir hızlı olmayan göz hareketi (NREM) ve hızlı göz hareketi (REM) stage olmak üzere iki ana gruba ayrılır. NREM1 ve NREM2 hafif uyku kısımlarıdır. NREM3 ise yavaş uyku dalgası içeren derin uykuyu temsil eder. Güç uykusu, NREM1 ve NREM2 den oluşur. Yavaş uyku dalgasına girmeden uyanılarak; uyku ataletini engelleyen, 15-20 dakikalık kısa gün içi uykusudur. Güç uykusu bilişsel alanlarda iyileşme sağlar, ek olarak dinlenme ve zihinsel yenilenmeye de katkı sağladığı literatürde bilinir. Bu tezin amacı güç uykusundaki iyileşme ve yenilenmenin beyin osilasyonlarında nasıl değişimler sağlandığını ve güç uykusunun dinlenme koşulundan beyin osilasyonları açısından nasıl farklılaştığını incelemektir. Bulgular, her bir frekans bandı için ayrı ayrı analiz edilmiştir. Gruplar (Güç Uykusu, Uyumayan), zamansal olarak (öncesi, uyku, sonrası), ön- arka dağılım (frontal, central, parietal, oksipital), lateralizasyon (sol, orta, sağ) etkilerini araştırmak için dört yönlü bir karma ANOVA yapılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, delta ve theta osilasyonlarında bütün koşullarda anlamlı ana etki bulunmuştur. Theta ve alpha osilasyonlarında zaman, ön- arka dağılımı, lateralizasyon ve grupların dörtlü etkileşimi anlamlı bulunmuştur. Alpha osilasyonunda zaman, grup, ve ön- arka dağılımın ana etkisi bulunmuş bunun yanında alpha ve betada osilasyonlarında ön- arka dağılım ve grubun, zaman ve ön- arka dağılımın, ön- arka dağılım ve lateralizasyon da etkileşim etkisi bulunmuştur. Beta osilasyonunda ön- arka dağılımın ve grubun ana etkisi ayrıca zaman ve ön- arka dağılımı etkileşim etkisi bulunmuştur. Bu bulgular, güç uykusunun bilişsel faydalarının beyin osilasyonlarındaki değişimlerle ilişkili olduğunu göstermektedir.
Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal veya Ticareti(TCK 188)
(2025) Aydınlıoğlu, Gizem; Özbek, Veli Özer
Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin tarihi, insanlık kadar eskidir. Önceleri tıpta tedavi edici özelliklerinden faydalanılan bu maddelerin kullanımı zaman içinde kontrolsüz şekilde yaygınlaşmıştır. Endüstri ve kimya sanayinin gelişmesiyle birlikte bitkilerden elde edilen uyuşturucu veya uyarıcıların yerini çok tehlikeli ve hatta öldürücü olan sentetik ilaçlar almıştır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin yasa dışı ticarete konu edilmesi yasal düzenlemelerle yasaklanmıştır. Çalışma konumuz kapsamında 5237 S. TCK m.188 hükmünde düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu hem Yargıtay içtihatları hem de öğretideki muhtelif görüşler ışığında incelenmiştir.
Dijital Oyun Şirketlerinin Kurumsal İletişimlerinde Çeşitlilik, Eşitlik ve Kapsayıcılık İlkelerinin Uygulanmasının Araştırılması
(2025) Terechshenko, Grigoriy; Türkel, Selin
Bu tez, ABD ve Kanada'daki önde gelen video oyunu firmalarının Çeşitlilik, Eşitlik ve Kapsayıcılık (ÇEK) ilkelerini kurumsal iletişim bağlamında nasıl uyguladıklarını incelemektedir. ÇEK, iş etiği ve paydaş beklentileri açısından önem kazanırken, bu çalışma hem iç hem dış iletişim stratejilerini araştırmaktadır. Paydaş teorisi çerçevesinde ve Braun ve Clarke'ın (2006) tematik analiz yöntemiyle yürütülen araştırma, Electronic Arts, Riot Games, Microsoft, Epic Games, Ubisoft, BioWare ve Behaviour Interactive gibi şirketlerin liderlik, yetenek gelişimi, ürün kapsayıcılığı, toplumsal katılım ve politika hesap verebilirliği alanlarındaki uygulamalarını analiz etmektedir. Çalışmada yedi ana tema öne çıkmaktadır: Kurumsal kültür ve liderlik, kapsayıcı yetenek geliştirme, ürün ve oyuncu kapsayıcılığı, toplumsal katılım, hesap verebilirlik ve politika güncellemeleri, halkla ilişkiler ve pazarlama iletişimi ile paydaş algıları ve itibar yönetimi. Bulgular, şirketlerin dış mesajlarında ilerleme kaydetmesine rağmen, iç uygulamalarda tutarsızlıklar olduğunu ve beyan edilen değerlerle gerçek uygulamalar arasında boşluklar bulunduğunu göstermektedir. Tez, liderlik ve iç savunucuların stratejik rolü, farklı geçmişlerden insanları işe alma, oyun içeriklerinde kapsayıcılık ve savunucu gruplarla iş birliği gibi unsurlara dikkat çekmektedir. Ayrıca performatif aktivizm, ikiyüzlülük ve toplumsal tepki gibi riskler de vurgulanmaktadır. Çalışma, şirketlere şeffaflığı artırma, iç hesap verebilirliği güçlendirme ve uzun vadeli kültürel dönüşümü destekleme önerileri sunmaktadır. Sonuç olarak tez, internet ve oyun endüstrilerinde etik liderlik, kurumsal iletişim ve kalıcı kapsayıcılık tartışmalarına katkıda bulunmaktadır.

Browse

Recent Submissions