Karşılaştırmalı hukukta aile arabuluculuğu

Abstract

Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri uygulanmaya başlanmadan önce eski çağlarda uyuşmazlıkları çözmek için yargı dışı yollara başvurulmaktaydı. Gelişen toplum ile birlikte uyuşmazlıklar artmış ve bu mahkemelerdeki yargı yüküne yansımıştır. Modern anlamda ilk olarak Amerika'da uygulanan arabuluculuk, hızla Avrupa ve diğer ülkelere de yayılmıştır. Mevcut hukuk sistemimizde arabuluculuk, yabancılık unsuru içerenler dahil, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri, aile içi şiddet içermeyen uyuşmazlıklara uygulanabilir. Ailenin tanımı hukuk sistemlerinde farklılık gösterse de aile evrenseldir ve toplumun en küçük yapı taşıdır. Bu nedenle aile hukuku alanındaki uyuşmazlıklara uygulanacak arabuluculukta ailenin korunması ve çocuğun üstün yararı gözetilmelidir. Ülkemizde kamu düzeni nedeniyle devlet müdahalesinin yoğun olduğu aile hukuku alanındaki uyuşmazlıklarda arabuluculuk uygulaması kısıtlıdır. Mevzuatımızda farklı kanunlardaki düzenlemelerle aile uyuşmazlıklarında da öncelikle sulhe teşvik edilir. Henüz ayrı bir düzenleme bulunmayan aile arabuluculuğu ihtiyari olarak uygulanmaktadır. Mahkeme kararları ile düzenlenen ve dağınık halde bulunan kanunlara dayanan Anglo-Sakson Hukuk Sistemleri'nde, aile uyuşmazlıklarında evlilik birliği içerisindeki kişilerin çatışma ortamı içerisinden çıkması ve iletişimin devam ederek hem eşlerin hem çocukların menfaati için zorunlu arabuluculuk uygulanmaktadır. Bu çalışmada, aile arabuluculuğunun Türk hukukunda uygulanabilirliği, Anglo-Sakson ülkelerdeki uygulamalar ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Before the application of alternative dispute resolutions, non-judicial means were used to resolve disputes in ancient times. With the developing society, disputes have increased and this has been reflected in the judicial burden in courts. In modern sense; mediation, which was first applied in America, quickly spread to Europe and other countries. In our current legal system, mediation can be applied to disputes that do not contain domestic violence, which individuals can decide by themselves, including those contain foreign elements. Although the definition of family differs in legal systems, family is universal and is the smallest building block of society. Therefore, the protection of the family and best interests of the child should be considered in the mediation which applied to the disputes in the field of family law. In our country, mediation practice is limited in disputes in the field of family law, where state intervention is intense due to public order. With the arrangements in different laws in our regulation, reconciliation is primarily encouraged in family disputes. Family mediation, for which there is no separate regulation yet, is applied voluntarily. In Anglo-Saxon legal systems, which are based on dispersed laws regulated by court decisions, compulsory mediation is applied in family disputes for the benefit of parents and children by continuing the communication and leaving the people in the marital union out of the conflict environment. In this study, the applicability of family mediation in Turkish law is examined, in comparison with the practices in Anglo-Saxon countries.