Partial false friends in english-turkish translations: diplomatic texts

Abstract

Bu çalışma, yapıdaş sözcüklerin en yanıltıcı bölümlerinden birini oluşturan yalancı eşdeğerleri inceleyerek, şunları hedeflemiştir: (i) diplomatik bir bütünce yoluyla kısmi yalancı eşdeğerleri tespit etmek ve ilerideki dilbilimsel çalışmalar için bir kısmi yalancı eşdeğerler listesi çıkarmak ve (ii) öğrencilerin yalancı eşdeğerlerle ilgili farkındalıklarının olup olmadığını yapmış oldukları çeviriler yoluyla anlamak. Bu amaçla yaptığımız araştırmaya İzmir Ekonomi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Mütercim Tercümanlık bölümü, 4.sınıf öğrencisi olarak 32 kişi katılmıştır. Öğrencilerden çevirmek üzere bir diplomatik metin seçmeleri istenmiş, metinler dersin sorumlu öğretim üyesi tarafından onaylanmış ve öğrencilere sınav olarak değerlendirilecek bu metinleri çevirmeleri için 5 hafta süre tanınmıştır. Çalışmanın amaçları göz önünde bulundurularak, cümlede bağlama görevi gören sözcükler ayıklanmış ve yalnızca diplomasiye özel sözcükler taranarak tespit edilen kısmi yalancı eşdeğerlerin Türkçe ve İngilizcedeki karşılıklarının verildiği bir yalancı eşdeğerler listesi oluşturulmuştur. Yaklaşık 35000 sözcükten oluşan 32 farklı diplomatik metinde 100 adet kısmi yalancı eşdeğer olduğu tesbit edilmiştir. Ayrıca çeviriler yoluyla, öğrencilerin yalancı eşdeğer kullanabilecekleri durumlarda, bu tuzağa düşüp düşmediklerine bakılmıştır. Bulgular hem yalancı eşdeğerlerin dilbilimsel özellikleri hem de öğrencilerin yalancı eşdeğerlere olan yaklaşımı açısından incelenmiş ve tartışılmıştır. Bu yalancı eşdeğerlerin dilbilimsel özellikleri literatür incelemesinde verilen sonuçlarla uyum göstermekte ve çevrilen diplomatik metinlerde belirli İngilizce ve Türkçe sözcükler arasında edimbilimsel yönden uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Eğitim açısından bakıldığında ise, 4.sınıf öğrencilerinin son dönemlerinde aldıkları bu derste az sayıda hata yapması, Mattheoudoukis ve Patsala’nın (2007, s. 333) bağlam kullanımı, çeviriye yönelik ve söz/ sözöbeği düzleminde karşılıkların öğrenciye sağlanmasının yalancı eşdeğerlerden kaçınma açısından öğrenme ve öğretme sürecinde işe yarayacağına ilişkin tartışmayı destekler niteliktedir. Özel Alan Çevirisi derslerinin planlarına bakıldığında, terimbilim çalışmalarının giderek daha fazla önem kazandığı görülmektedir. Bu çalışmanın yalancı eşdeğerler hakkındaki diğer çalışmalar gibi özellikle terimbilimsel, sözlükbilimsel, anlambilimsel, edimbilimsel ve yabancı dil eğitimi çalışmalarına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.