Knidia Karakteri Üzerine Bir Analiz -Görünenden Görünmeyene-

Abstract

Antik Helen sanatının ünlü heykeltıraşlarından Praxiteles’in (İ.Ö. 4. yüzyıl) eseri olan ve sanat tarihinde idealize edilmiş ilahi güzelliğin eşsiz bir örneği sayılan Knidia’nın dinsel anlam ve önemi, bu çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Afrodite’nin bir kült imajı olması nedeniyle Knidia’nın herhangi bir sanat eseri olmanın ötesinde taşıdığı anlamı belirlemek ve değerlendirmek, ardında saklı kalan tanrısal karakteri arkeolojik ve mitolojik veriler rehberliğinde görünenden görünmeyene uzanan bir çizgide analitik bir yaklaşımla irdelemek çalışmanın temel amacı olarak belirlenmiştir. Yaşamsal gerçeklikler içerisinde varlığın ya da var olabilmenin ekonomik bağlamda korunmasına yönelik ortaya çıkan ve birbirinden ayrışan sosyo-psikolojik ihtiyaçlar, Helen politeizminde “doğa-üstü”den “tanrısal”a varan niteliklerle karakterize edilen Knidia’ya birden fazla rol yüklemiştir. Genelden özele doğru inildiğinde Knidia’nın her şeyden önce yeryüzüne ve yeryüzündeki tüm canlıların yaşamına bütünüyle egemen bir bereket tanrıçası olduğu görülür. Knidos’luların yaşamında, topluma ve toplumun en temel birimi olan aile ve evlilik kurumuna birlik ve gönenç bağışlayan kutsal bir güç olarak da yüceltilen Knidia, deniz ticareti gibi ekonomik yaşamın belkemiğini oluşturan temel uğraşlarda güven ve istikrar bağışlayan; bununla birlikte savaş gibi yaşam kaynaklarını tehdit edebilecek gelişmelere karşı da koruyan doğa-üstü bir güçtür. Knidos kent devletinin, bu kent devleti çatısı altında toplanmış olan vatandaş grubunun ve bu grubun üyesi olan insanın ayakta kalabilme beklentisi, beklentileri doğrultusunda gelişen endişeleri ve mücadeleleri, kaderci bir anlayış ve düşünce tarzı ile birlikte biçimlenen dinsel yapı içerisinde Knidia’ya öylesi roller yüklemiştir ki tanrıçayı, antik çağ kültürlerinde evrensel bir olgu olarak karşımıza çıkan Kutsal Ana karakterinden bağımsız düşünmek neredeyse imkansızdır.