The era of participatory banking in Turkey

Abstract

Türkiye'de ve Dünya'da faiz konusunda dini inançlar sebebiyle duyarlılık gösteren belli bir müşteri grubu bulunmakta ve bu nedenle klasik bankalara gitmeyen fonlar atıl kalmaktaydı. Bu durum hem genel ekonomi, hem de tasarruf sahipleri açısından bir kayıp oluşturmaktaydı. Hem atıl kalan bu fonları ekonomiye kazandırmak, hem de Ortadoğu'dan Türkiye'ye fon transferi sağlamak için 1980'li yıllardan itibaren Türkiye'de bu amaçlara istinaden finansal hizmetler sunan kuruluşların kurulmasına yönelik ciddi adımlar atılmıştır. Bunun sonucu olarak, Türkiye'de faizsiz finans sistemi Özel Finans Kurumları (ÖFK) adı altında yer almaya başlamıştır. Bu kurumlar, Turgut Özal hükümetinin Bakanlar Kurulu kararı ile 1983 yılında faaliyet izni almışlar, 1985 yılında Albaraka Türk Özel Finans Kurumu ve Faisal Finans Kurumu'nun kurulması ile faaliyete geçmişlerdir.Bu durum faizsiz finans sisteminin Türkiye'de yer edinmesi açısından önemli bir gelişme olsa da, bu kurumların `banka' adı altında faaliyet göstermiyor olması ve `Özel Finans Kurumları' ibaresindeki `özel' kelimesinin halkta yanlış çağrışımlara neden olması sebebiyle, bu kurumlar yeni bir isim arayışına girmişlerdir. Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinden sonra faaliyetlerine devam edemeyen İhlas Finans Kurumu'nun 2001 yılında tasfiye edilmesinden sonra bu kurumlara mevzuat bakımından yeni düzenlemeler getirilmiş, 2006 yılında da, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile bu kurumlar `Katılım Bankası' adını almış ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun (BDDK) denetimi altına girmişlerdir. Bu kanuna göre, bankanın tanımı `Banka: mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını ifade eder' şeklinde değişmiştir.Katılım bankaları, mali sektörde faaliyet gösteren ve reel ekonomiyi faizsiz sistemde finanse eden bankalardır. Çalışma prensipleri, tasarruf sahiplerinden topladıkları fonları, çeşitli faizsiz finansman metotları ile ticaret ve sanayide değerlendirerek, oluşan kar veya zarara katılmak, yani oluşan kar veya zararı tasarruf sahipleriyle paylaşmaktır. Bunun yanında, katılım bankaları mevduat bankalarının sunduğu, halkın ihtiyaç duyabileceği hemen hemen tüm bankacılık hizmetlerini de sunmaktadır. Şu an, ülkemizde faaliyet gösteren dört adet katılım bankası bulunmaktadır. Bunlar; Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş., Asya Katılım Bankası A.Ş. (Bank Asya), Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş. ve Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş.'dir. Bu bankaların gerek toplanan gerekse kullandırılan fonlar bakımından Türk bankacılık sistemi içerisindeki payı her geçen yıl artmaktadır.Bu çalışma ile Katılım Bankacılığının Türkiye'deki ilk nüvelerinin, yıllar içerisindeki gelişiminin ve Türk bankacılık sektörü içerisindeki payının gerek sözel olarak, gerek temel finansal göstergelerle ortaya konması amaçlanmıştır.

In Turkey, and in the world, there has been a customer group that shows sensibility to interest because of religious affiliations, and in this account, the funds those were not invested in conventional banks were remaining inactive. This condition constituted a loss for both the general economy and the savers. In order to bring in these funds to the economy and to provide fund transfer from the Middle East to Turkey, vital steps were taken in Turkey for the establishment of the institutions those furnish interest free services based on these purposes in 1980?s. As a result of this, interest free financial system in Turkey commenced to take place by the name of `Special Finance Houses?. These institutions got the authorization for their operations in 1983 with the Cabinet decision under the direction of Turgut Özal?s administration, and then they commenced to display their activities with the establishment of Albaraka Turk Finance House and Faisal Finance House in 1985.Even this case has been a vital development for in terms of interest free financial system in Turkey, these institutions were not displaying their operations under the name of `bank?, and the word of `special? in the phrase of `Special Finance Houses? were bringing on inaccurate connotations for the community. Thence, these institutions commenced to search a new name. After the liquidation of Ihlas Finance House in 2001 that could not maintain its activities afterwards the November 2000 and February 2001 crises, new regulations are adduced to these institutions in terms of legislation. In 2006, they were named as `Participation Banks? with the Banking Act numbered 5411, and they commenced to be audited by Banking Regulation and Supervision Agency (BRSA). As to this act, the definition of the bank was changed as `The banks denotes: deposit banks, participation banks and, development and investment banks?.Participation banks are the banks those display their activities in financial sector, and finance the real sector in interest free financial system. Their working principles are; to invest the funds collected from savers in commerce and industry with interest free financing methods, and to share the profit and loss with savers composed from the financing, meanly to participate in the profit and loss. Moreover, participation banks furnish almost all of the services those are provided by deposit banks and can be required by the community. In Turkey, currently, there have been four participation banks being in operation. These are; Albaraka Turk Participation Bank J.S.C., Asia Participation Bank J.S.C. (Bank Asia), Kuwait Turk Participation Bank J.S.C., and Turkey Finance Participation Bank J.S.C. The share of these banks have showed development in the banking sector in terms of both accumulated and utilized funds as the years went by.The goal of this study is to connote the central cores of Participatory Banking in Turkey, the development of these banks within years and the share of them in Turkish banking sector verbally and sometimes with basic financial statements.