Kuvvetler statüsüne dair sözleşme ışığında NATO personelinin sorumluluğu ve devletlerin yargılama yetkisi

Abstract

Yüksek Lisans tezine konu olan bu çalışmada, Kuzey Atlantik Antlaşmasına (NATO) taraf devletlerin personelinin NATO'ya taraf devletlere göreve gönderildiğinde ilgili personelin tabi olduğu hukuk kurallarını belirleyen ve 19 Haziran 1951 tarihinde imzalanan Kuvvetler Statüsüne Dair Sözleşme (SOFA) incelenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 10 Mart 1954 tarihinde kabul ettiği ve 20 Mart 1954 tarih ve 8663 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Kuvvetler Statüsüne Dair Sözleşmeye (SOFA) üye devletlerin personeline bu sözleşmeye binaen tanınan hakların incelenme gereksinimi olduğu değerlendirilmiştir. Ülkemiz de NATO'ya üye bir devlet olarak SOFA'yı kabul etmiştir. NATO gereği ülkemizin çeşitli birliklerinde görev yapan NATO personelinin bulunması sebebiyle SOFA gereklilikleri gündem olmakla birlikte NATO personeli hakkında adli işlemler tesis edilmeye devam edildiğinden SOFA'da yer alan maddelerin incelenmesi gereksinimi ortaya çıkmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde konunun daha iyi anlaşılabilmesi adına uluslararası hukuk, iç hukuk kavramları ve bunların ilişkilerine teorik açıdan değinilmiş; ikinci bölümünde uluslararası antlaşmalar ve uluslararası antlaşmaların Türk Hukukundaki yerine ilişkin konular irdelenmiş; üçüncü bölümünde NATO ve SOFA sözleşmeleri ayrıntılı olarak açıklanmış; dördüncü bölümünde benzer hukuki statülerin karşılaştırılması yapılmış, diplomatik bağışıklık ve ayrıcalık kavramlarına değinilmiş; beşinci bölümde ise Türkiye'deki NATO SOFA kapsamında verilen yargı kararları incelenmiş olup bundan sonraki araştırmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.

In this master's thesis, the Convention on the Status of Forces (SOFA), signed on June 19, 1951, which determines the legal rules applicable to personnel of the state parties to the North Atlantic Treaty Organization (NATO) when they are deployed to other state parties within NATO, has been examined. The need for examining the rights granted to the personnel of the member states under the Convention on the Status of Forces (SOFA), which was accepted by the Republic of Turkey on March 10, 1954, and entered into force by being published in the Official Gazette on March 20, 1954 under the number 8663, has been evaluated. As a country that is a member of NATO, our country has accepted the SOFA. Due to the presence of NATO personnel serving in various units of our country as required by NATO, the requirements of the SOFA are being addressed, and legal proceedings continue to be initiated regarding NATO personnel. Therefore, there is a need to examine the provisions contained in the SOFA. In the first chapter of the study, concepts of international law, domestic law and their relations were discussed from a theoretical perspective in order to better understand the subject, in the second chapter, topics related to international treaties and their place in Turkish law were examined, the third chapter provided a detailed explanation of NATO and SOFA agreements, in the fourth chapter, a comparison of similar legal statuses was made along with discussions on diplomatic immunity and privileges, the fifth chapter involved the examination of judicial decisions related to NATO SOFA in Turkey, with the aim of contributing to future research.