Behavioral finance analysis of comsumer confidence in Türkiye

Abstract

Geleneksel finans, bireylerin yatırım kararlarında psikolojik ve sosyolojik faktörleri dikkate almazken, davranışsal finans bu iki disiplinle etkileşim halindedir. Davranışsal finans, tüketiciyi sadece rasyonel modellerle açıklanan formüle edilmiş bir konu olarak görmez, aksine yatırımcı davranışındaki sapmaların nedenlerini ve seyrini psikoloji temelli teorilerle açıklar. İnsan zihninin yatırım kararları ya da tüketici davranışı aşamasında eriştiği çerçeve yalnızca bilgi dağarcığıyla şekillenmektedir. Zihnin tepkileri bilgiye ek olarak mevcut duygu, deneyim ve sezgilere göre yönlenir. Daha net bir karar verme sürecinden bahsedebilmek için insanlar bilinç ve bilinçdışı üzerinden iki farklı gerçekliği birbiri ile uyumlu kılmak zorundadır. Bu kapsamda, geleneksel finansın rasyonel modelleri ve çıktıları, ardından geleneksel finans ve davranışsal finans arasındaki farkları, yatırımcı/tüketici kararlarını şekillendiren ve rol oynayan anomaliler, buluşsal yöntemler ve önyargılar ele alınacaktır. Türkiye'de davranışsal finans perspektifinden tüketici güven endeksinin döviz kuru, altın fiyatları, tüketici fiyat endeksi, faiz oranı ve psikolojik gösterge olarak COVID-19 dönemi ile ilişkisi incelenmiştir. Sonuç olarak, Döviz Kuru ve Faiz Oranlarının Tüketici Güven Endeksi'ni önemli ölçüde etkilediği görülmektedir. Tüketicilerin altın fiyatları ve Tüketici Fiyat Endeksi'ne tepkilerinin ise sınırlı olduğu görülmüştür ancak döviz kuru ve faiz oranlarının etkileri ekonominin genel kabul görmüş rasyonel kurallarıyla açıklanabilmektedir. Çalışmamızda psikolojik belirleyiciler olan altın fiyatları ve COVID-19 dönemi ile tüketici güven endeksi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Piyasa belirsizliklerinin geleneksel finans modelleriyle ilişkilendirilmesi zordur. Dolayısıyla olağanüstü durumlarda tüketici güvenini yeni finansal modellerle ve mücbir sebepleri daha kısıtlı dönem aralıkları içerisinde analiz etmek daha gerçekçi olacaktır.

While traditional finance does not take into account psychological and sociological factors in individuals' investment decisions, behavioral finance interacts with these two disciplines. Behavioral finance does not see the consumer as a formulated subject explained only by rational models, but rather explains the causes and course of deviations in investor behavior with psychology-based theories. The mind's reactions are guided by emotions, experiences, and intuitions in addition to knowledge. In order to talk about a clearer decision-making process, people have to harmonize two different realities with each other through the conscious and unconscious. In this context, the rational models and outputs of traditional finance, then the differences between traditional finance and behavioral finance, anomalies, heuristics and biases that shape and play a role in investor/consumer decisions will be discussed. In Türkiye, from a behavioral finance perspective, the relationship between the consumer confidence index and the exchange rate, gold prices, consumer price index, interest rate and the COVID-19 period as a psychological indicator was examined. As a result, it appears that Exchange Rate and Interest Rates significantly affect the Consumer Confidence Index. It has been observed that consumers' reactions to gold prices and the Consumer Price Index are limited, but the effects of exchange rates and interest rates can be explained by the generally accepted rational rules of the economy. In our study, no significant relationship was found between gold prices, COVID 19 period and consumer confidence index, which are psychological determinants. Market uncertainties are difficult to relate to traditional finance models. Therefore, in extraordinary situations, it would be more realistic to analyze consumer confidence with new financial models and force majeure within more limited time periods.