Divergent institutional systems and economic actors: A comparative study of Iran and Türki̇ye

Abstract

Bu tez, ulusal kurumsal sistemlerin temel ekonomik aktörler üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmak için Iran ve Türkiye'yi karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Kurumsal Sistem Çeşitleri (VIS) ve Ulusal İş Sistemleri (NBS) olmak üzere iki çerçeveye dayanarak, bu çalışma Dünya Bankası, BM, IMI-100 ve ISO-500 listeleri gibi kaynaklardan elde edilen kanıtlardan yararlanarak, ülkeler arası karşılaştırmalı bir yaklaşım izlemektedir. Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır: istatistiksel veriler kullanılarak kurumsal boyutların incelenmesi ve İran ve Türkiye'deki en büyük 50 şirketin mülkiyet yapısı, kontrol türü, menşei, işletme grubu üyeliği ve çeşitlilik düzeyine göre karşılaştırılması. Çalışmanın bulguları, iki ülkenin kurumsal sistemlerinin ekonomiye devletin müdahalesi, aile sahipliği ve genel güven açısından farklılaştığını vurgulamaktadır. Buna göre, Türkiye'ye göre İran'da, devlet kaynaklı sermaye ve devlet sahipliği daha yaygın, devletin ekonomiye doğrudan müdahalesi daha güçlü, aileler ekonomiye etki açısından daha az etkili ve genel güven düzeyi daha düşüktür. Bu kurumsal farklılıklardan dolayı, temel ekonomik aktörlerin özellikleri de farklılaşmaktadır. İran'daki ekonomik aktörler genellikle devletin yalnız veya özel girişimcilerle ortak sahip olduğu, daha az yabancı sermayenin olduğu, işletme topluluklarına daha az bağlı ve daha az çeşitlenmiş şirketlerdir. Araştırma, görece az çalışılmış iki ülkeyi karşılaştırarak, kurumsal sistemlerle temel ekonomik aktörler arasındaki ilişkiyi ayrıntılandırarak ilgili literatüre katkıda bulunmaktadır.

This thesis undertakes a comparative study of Iran and Türkiye in order to contribute to a better understanding of the effect of national institutional systems on the characteristics of main economic actors. Drawing on Varieties of Institutional Systems (VIS) and the National Business Systems (NBS) perspectives, this study employs a cross-national comparative approach, leveraging evidence from sources such as the World Bank, UN, IMI-100, and ISO-500 lists. It unfolds in two major parts: an examination of institutional dimensions by using statistical data, and a comparison of the top 50 companies in Iran and Türkiye based on ownership, control, origin, business group affiliation, and diversification level. The findings highlight the differences between two countries' institutional systems in terms of government intervention, family ownership and generalized trust. In Iran, state-provided capital, and direct state ownership are more common, and government intervention into the economy is more direct, families are less influential in the economy, and generalized trust level is lower as compared to Türkiye. Due to these institutional differences, the characteristics of main economic actors also differ between two countries. In Iran, main economic actors are usually owned by the state alone, or allied with private entrepreneurs, owned less by foreign companies, less affiliated with business groups, and less diversified companies. This research contributes to the literature by elaborating the relationship between institutional systems and the characteristics of main economic actors by comparing relatively less studied two countries.