Free zones: The Aegean Free Zone experience

Abstract

Dünyada üretim ve gelir düzeyindeki artışa paralel olarak 1950'lerden itibaren uluslararası ticaret belirgin bir büyüme kat etmiştir. Ülkeler ticaret hacimlerini arttırmak adına çeşitli politikalar ve enstrümanlar kullanmaktadır. Bu bağlamda Serbest Bölgeler birçok ülkenin dış ticareti destekleyici uygulamalarından biri olmuştur. 1970'lerden önce serbest bölgeler sanayileşmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktaydı. Batı Avrupa serbest bölgelerinin performansından etkilenen gelişmekte olan ülkeler, serbest bölge uygulamalarını faaliyete geçirdiler. Özellikle 1980 sonrası serbest bölgeler gelişmekte olan ülkeler arasında oldukça popüler olmuşlardır. ILO (2003) raporuna göre 2002 yılı itibariyle 116 ülkede yaklaşık 3000 serbest bölge faaliyet göstermektedir. Türkiye'de 2010 itibariyle 18,5 milyar $ toplam ticaret hacmine sahip 19 aktif serbest bölge ülkenin değişik bölgelerinde faaliyet göstermektedir. Serbest Bölgelerin ülkenin toplam ticaret hacmindeki payı 7,3'tür. Bununla beraber Ege Serbest Bölgesi (ESB), toplam serbest bölgeler ticaret hacminin %13'üne sahiptir. Bu nedenle ESB, serbest bölgelerin teoride ve pratikte gerçeğe ne kadar uyduğunu değerlendirmek için incelemeye değer bulunmuştur. Bu tez çalışması ile, (i) serbest bölgelerin gelişim ve amaçlarının teorik açıdan incelenmesi (ii) Türkiye'nin genel serbest bölge deneyimi, (iii) özel bir vaka çalışması olarak ESB uygulamasının incelenmesi amaçlanmaktadır. Vaka çalışmasına yönelik olarak 20 ESB kullanıcısına ulaştırılmak üzere bir anket hazırlanmıştır. Veri toplama amacına yönelik olarak anketteki açık ve kapalı uçlu sorular ile birlikte kişisel röportajlar uygulanmıştır. Anket sonuçlarının değerlendirilmesinde, ESB kullanıcılarının yanıtlarına göre likert ölçeklendirilmesi ve rasyolar kullanılarak analiz yapılmıştır. Ayrıca, toplanan veriler değerlendirilerek ESB'nin swot analizi de oluşturulmuştur. ESB anketinin incelenmesinde serbest bölgelerin genel amaç, fayda ve avantajları kullanıcıların bakış açıları dikkate alınarak değerlendirilmiştir. ESB'nin istatiksel verileri ve anket sonuçları, serbest bölgelerin teorideki kuruluş amaç ve faydaları ile tutarlı gözlemlenmiştir. Böylece, gerek serbest bölge kullanıcılarının gerekse serbest bölge otoritelerinin küresel pazarda uzun dönem varoluşlarının kazan-kazan stratejisine uygun olduğu yönünde değerlendirilebilir.

Together with the expansion of production and income level in the world, international trade has been growing considerably since 1950s. In order to increase trade volume, various policies and instruments have been used by country governments. One of the methods pursued by a number of governments to promote international trade has been the use of Free Zones (FZs). Before 1970's, free zones were more common in industrialized countries. Developing countries inspired by the performance of the Western European free zones and initiated FZ programs. Especially after 1980's, FZs has been very popular in developing countries. According to ILO's report (2003), as of 2002, it was estimated that there are approximately 3,000 free zones in 116 countries. In Turkey, there are 19 active Free Zones in different parts of Turkey with an $18.5 billion total trade volumes (2010). Their share in Turkey?s total trade is 7.3 percent. Moreover, Aegean Free Zone (AFZ) generates 13 percent of total trade made through Free Zones (FZs). For that reason it is worth to evaluate the importance of AFZ in the FZ application of Turkey and to verify whether the Turkish FZ experience does fit to the theory and practice. To this end, this thesis puts forward (i) a theoretical review of the development and aim of FZ in general, (ii) The overall Turkish FZ experience, (iii) and an evaluation of Aegean Free Zone as a special case study of Turkish FZ experience. A questionnaire was created as a method for a special case study, and addressed to 20 AFZ users. For data collection, a questionnaire including open and closed-end questions and personal interviews are used. Survey results analyzed with likert-type scale and ratios according to AFZ users? responses. For the evaluation of survey; general purposes, advantages and benefits of free zones from AFZ users? point of view are considered. AFZ?s statistical facts, figures and survey results are observed as consistent with the theoretical benefits and purposes of free zones. Thus, it can be considered both free zone authorities and users are in win-win strategy for their long-term existence in global markets.