Geleneksel Türk kadın giysilerinde sıfır atık tasarım yaklaşımı

Abstract

Türklere ait geleneksel giysilerin kökeni Avrasya’da yaşamış atalarının kıyafet kültürüne uzanmaktadır. Türkler yaşadıkları iklime, coğrafyaya ve kültürlerine uyumlu, çok katlı, dikişli ve hareket serbestliği sağlayan giysiler giymişler, dar enli dokunan kumaşlardan verimi en çok sağlayan kalıp yöntemlerini kullanmışlardır. Türk geleneksel giysilerinin kesim özellikleri kumaşı ekonomik kullanmak ve fire oluşturmamak üzerine temellenmiş, günlük hayatta ve özel günlerde kullanılan, belli bir sırada üst üste giyilen giysilerde bu yöntem uygulanmıştır. Günümüzde kumaş atıkları büyük bir sorun haline geldiğinden sıfır atık ve sürdürülebilir moda kavramlarıyla çözümler üretilmeye çalışılmaktadır. Bu anlayışın yeni bir olgu olduğu düşünülse de tarihi giysiler incelendiğinde sıfır atık tasarım yaklaşımının yüzyıllar öncesinden uygulandığı söylenebilir. Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 19. yüzyıl ve 20. yüzyıla tarihlenen geleneksel kadın giysilerinde kalıp ve kesim açısından sıfır atık tasarım yaklaşımının uygulanışı ele alınmıştır. İzmir Etnografya Müzesi’nde bulunan üç etek, cepken ve şalvardan oluşan toplam otuz sekiz adet giysi incelenmiştir. Sonuçlar geleneksel Türk giysilerinde sıfır atık kalıp ve kesim yöntemlerinin kullanıldığını bu sayede fire oranının önemli ölçüde azaldığını göstermektedir. Geleneksel giysilere ait üretim süreçlerinin derinlemesine incelendiği bu çalışmayla gelecekte sıfır atık yöntemi ile yapılacak tasarımlara kaynak oluşturması hedeflenmiştir.