Beliren Yetişkinlerde Ebeveyn Kabul-Reddi ve Çeyrek Yaşam Krizi Arasındaki İlişkide Ebeveyn Bağlanmasının Aracı Rolü

Abstract

Bu tez, erken ebeveyn deneyimlerinin, özellikle algılanan ebeveyn reddi ve ebeveyn bağlanmasının, Türkiye'deki beliren yetişkinlerde çeyrek yaşam krizi (ÇYK) ile ilişkisini incelemeyi amaçlamıştır. Türkçe konuşan ve yaşları 20–35 arasında değişen toplam 274 katılımcı (190 kadın, 84 erkek), Kriz Tarama Anketi-9'u (KTA-9), Yetişkin Ebeveyn Kabul-Ret Ölçeği–Kısa Form'u (Yetişkin EKRÖ/K) ve Ebeveyn Bağlanma Ölçeği'ni (ABBÖ) çevrimiçi olarak Qualtrics yoluyla doldurmuştur. Verilerin normal dağılmaması nedeniyle parametrik olmayan istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Korelasyon analizleri, özellikle anneden algılanan reddin yüksek olduğu durumlarda, algılanan ebeveyn reddinin daha yüksek ÇYK belirtileriyle anlamlı bir şekilde ilişkili olduğunu; buna karşılık daha yüksek ebeveyn bağlanma puanlarının daha az belirtiyle ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Regresyon analizleri de bu bulguları desteklemiştir, ancak etki büyüklükleri düşüktür. Başlangıçtaki hipotezinin aksine, aracı analizler ebeveyn bağlanmasının, ebeveyn reddi ile ÇYK arasındaki ilişkiyi aracıladığına dair herhangi bir kanıt sunmamıştır. Bulgular, erken dönem ilişkisel deneyimlerin, özellikle anne reddi içerenlerin, beliren yetişkinlikte ÇYK'ye karşı artan bir savunmasızlıkla ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar, gelişimsel bir bakış açısından ÇYK anlayışına katkıda bulunmakta ve erken dönem ilişkisel deneyimlerin uzun vadeli psikolojik sonuçlarına dikkat çekmektedir. Çalışmanın bulguları ilgili literatür ışığında tartışılmış, mevcut çalışmanın sınırlılıkları ve gelecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

This thesis aimed to investigate the relationship between early parental experiences, specifically perceived parental rejection and parental bonding, and quarter-life crisis (QLC) among emerging adults in Türkiye. A total of 274 (190 females, 84 males) Turkish-speaking participants aged 20–35 completed the Crisis Screening Questionnaire-9 (CSQ-9), Adult Parental Acceptance-Rejection Questionnaire–Short Form (PARQ-SF), and Parental Bonding Instrument (PBI) online via Qualtrics. Nonparametric statistical analyses were conducted due to the non-normal distribution of the data. Correlational analyses revealed that higher levels of perceived parental rejection, particularly maternal, are significantly associated with greater QLC symptoms, while greater parental bonding scores are related to fewer symptoms. Regression analyses supported these findings, though effect sizes were small. Contrary to the initial hypothesis, mediation analyses found no evidence that parental bonding mediated the relationship between parental rejection and QLC. Findings suggest that early relational experiences, especially those involving maternal rejection, are related to an increased vulnerability to QLC in emerging adulthood. These results contribute to a developmentally informed understanding of QLC and highlight the long-term psychological implications of early relational experiences. Findings of the study were discussed in light of the relevant literature. Limitations of the present study and recommendations for future research were discussed.