Montaj hattında ergonomik risk faktörlerinin reba metodu ile incelenmesi: Otomotiv yan sanayi sektörüne yönelik bir uygulama

Abstract

Yayınlanan ulusal ve uluslararası istatistiklere göre iş ve işgücü kayıplarının büyük bir bölümü ergonomik koşulların dikkate alınmamasından kaynaklanmakta, ayrıca çalışanlarda işle ilgili kas iskelet sistemi rahatsızlıkları görülme, iş kazası ve meslek hastalıkları oluşma riski artmaktadır. Motor yağ pompası üreten bir firmada gerçekleştirilen bu tezin amacı montaj hattındaki istasyonları ergonomik açıdan değerlendirmek, en zorlanılan istasyonu ve en sık görülen kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarını tespit etmekti. Ayrıca istasyonlarda oluşan ergonomik risklerin kişisel postüral alışkanlıklardan kaynaklanıp kaynaklanmadığı araştırıldı. Katılımcılar İskandinav Kas İskelet Sistemi Rahatsızlıkları Anketi (Nordic)' ne verdikleri yanıta göre iki gruba ayrıldı. Son 12 ayda ağrı şikâyeti sebebiyle günlük faaliyetlerini yapmada zorlanan 90 montaj operatörü çalışma grubu, zorlanma yaşamamış olan 46 montaj operatörü ise kontrol grubu olmak üzere toplamda 136 montaj operatörü çalışmaya katıldı. Ergonomik risk faktörlerini değerlendirmek için Rapid Entire Body Assessment (REBA) metodu, iş yükünü değerlendirmek için NASA-TLX anketi kullanıldı. Demografik bilgiler, boy, kilo verileri iş yeri hemşiresinden alındı; istasyonların zorluk derecesi açık uçlu sorular ile soruldu. Yapılan analizler sonucu hem çalışma hem de kontrol grubunda en çok zorlanılan istasyonun 'vane dizme istasyonu' olduğu; kontrol grubunda boyun, sırt, bel ve el-el bileği bölgelerinin en çok ağrı görülen bölgeler olduğu tespit edildi. Ayrıca ağrı şikâyeti olanların çoğu dört veya daha fazla bölgede ağrı rapor etti. Operatörlerin iş yerindeki çalışma süresi ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları arasında pozitif ilişki saptandı. Çalışanların zorlandıkları istasyonlarda yapılan REBA değerlendirmelerinde istasyonların orta derece risk durumunda olduğu tespit edildi. Kronik ağrı şikâyeti olan çalışma grubunda ergonomik riskler postüral alışkanlıklara bağlı olarak daha yüksek bulundu.

According to published national and international statistics, majority of labour and production losses are caused by the fact that ergonomic conditions are not taken into account, which also increases risk of work-related musculoskeletal disorders, work accidents and occupational diseases. Aim of this thesis, carried out in a company where engine oil pumps are produced, was to evaluate assembly line stations from ergonomics point of view and to find out the most common musculoskeletal disorders and the hardest station to work regarding ergonomics. Furthermore, it was investigated whether ergonomic risks are caused by postural habits of employees or not. Participants were divided into two groups based on their answers to NORDIC, Scandinavian Musculoskeletal Disorders Questionnaire. One hundred and thirty-six assembly operators participated in this study in total, 90 of them being study group having difficulties to perform daily activities due to pain complaints in the last 12 months and 46 of them without any complaints. REBA method was used in order to evaluate ergonomic risk factors, NASA-TLX questionnaire was used to define workload and open-ended questions were used to assess demographic information and to find out the hardest assembly station. Occupational nurse in the company provided information about participants' weight, height, and disease history. As summary of analysis, it was concluded that the hardest station is "vane insertion station", the most common areas of pain being back, neck, hand and wrist. Majority of employees, who are experiencing pain complaints, reported minimum four areas of pain. A positive relation was found between working-years of employees in the company and musculoskeletal disorders. According to REBA assessment performed in the hardest stations, it was found that said stations are at moderate risk. It was also observed in study group that ergonomic risks are even higher depending on bad postural habits.