Representation of Istanbul Atatürk Airport in Yeşilçam Cinema

Abstract

Tarih boyunca mimarlık diğer sanat disiplinleriyle etkileşim içinde olmuştur. 19. Yüzyılın sonlarından bu yana, film anlatımlarında arka plan, kültürel sembol ve atmosfer olarak sıklıkla kullanılan mimarlığın, sinema ile olan ilişkisi barizdir. Doğası gereği temsil yeteneği bariz olan mimarlığın sinemadaki izdüşümü, filmin yarattığı zaman ve mekân çerçevesinde, sembolik olarak okunabilmekte ve mekânsal, sosyal ve kültürel okumalara zemin hazırlamaktadır. Sinema aynı zamanda fark edilmeyeni veya gözden kaçmış olanı da görünür kılmaktadır. Bu çalışmada, İstanbul Atatürk Havalimanı (Yeşilköy Havaalanı), 1960-1990 yılları arası Türk sinemasındaki temsilleri temel alınarak bir hafıza mekânı olarak ele alınmıştır. Bu analiz, ilk olarak, sinemadaki kültürel okumaların, toplum hafızasında mimarlıkla birlikte nasıl ilişkilendiğini tartışmakla başlamaktadır. İkinci olarak, havayolu seyahatinin yükselmesi ve gelişmesinde mimarlığın rolü anlatılmıştır. Son olarak, aeromobilite (havayolu seyahatinden doğan mobilite) için üretilen mekânların sosyal ve kültürel teorilere konu olması tartışılmıştır. 1960 ve 1970 yılları Yeşilçam melodramları, savaş sonrası Türkiye'sinde modernleşmenin Batılılaşma ile bir tutulması bağlamındaki toplumsal fikir ve niyetleri yansıtmaktadır. Bu tezde, İstanbul Atatürk Havalimanı'nın sinemadaki temsillerinin, modern binayı, modern Türk kimliğinin Avrupa'nın popüler algılarıyla bağlantılı olarak akdettirildiği, sembollerle yüklü bir mêkan olarak tanımladığı tartışılmaktadır.

Architecture has interacted with many disciplines throughout its long history. Since its origins as moving pictures at the end of the 19th century, the cinematic medium has enjoyed a close relationship with architecture which serves as setting, cultural symbol or atmosphere in filmic narratives. Due to its representational value, architecture may hold certain symbolic meanings in the context of a film and can further be analyzed for social, spatial, and cultural themes that inform a film's space and time. This thesis examines Istanbul Atatürk Airport (formerly the Yeşilköy Airport) as a site of public memory based on its representations in Turkish cinema from the 1960s to the 1990s. The analysis is built on; first, a discussion of how the cinematic medium commits cultural meanings spun around architecture to public memory; second, a discussion of the role of architecture in the advent and flourishing of air travel in the 20thcentury; and lastly, a discussion of how spaces built for aeromobility became the subject of social and cultural theory. Yeşilçam melodramas of the 1960s and 1970s reflect the social ideals and aspirations that had significant currency in postwar Turkey where modernization was often equated with the West in popular cultural narratives. I argue that the cinematic representations of Istanbul Atatürk Airport portray the modern building as a symbolically charged space where modern Turkish identity is negotiated in connection with popular perceptions of Europe.