İHAM’IN VERGİ CEZALARINDA NE BİS İN İDEM İÇTİHADI İLE TÜRK HUKUKUNUN UYUM SORUNU

Abstract

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) kaynağını İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne ek 7. Protokolün 4. maddesinde bulan ne bis in idem ilkesini Zolotukhin/Rusya kararıyla yeniden yorumla-mıştır. Bu yeni yorumun vergi cezaları özelindeki yansımaları son olarak A ve B/Norveç kararıyla şekillenmiştir. İHAM’ın getirdiği yeni yorum, ayniyet (idem) ve mükerrerlik (bis) kavramları çerçevesinde oluştuğundan, bu çalışmada Türk hukukundaki vergi suç ve kabahat-lerine ilişkin hükümler aynı kavramlar üzerinden irdelenmiştir. Bu kapsamda ilk olarak kaçakçılık suçu, vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük kabahatlerinin konu aldığı filler arasında bir örtüşme olup olmadığı, bu fiillere bağlanan cezalara ilişkin içtima kuralları ortaya konularak ayniyet (idem) unsuru açısından uyum sorunu değerlen-dirilmiştir. Mükerrerlik (bis) başlığı altında ise vergi cezaları arasında İHAM içtihadı gereği bir bütünsellik bulunup bulunmadığı ve özellik-le aynı fiil kaynaklı farklı yargılamalar arasındaki etkileşim sorunu ve muhtemel çözüm yollarına dikkat çekilmiştir. Çalışmanın sonuç bö-lümünde ne bis in idem kuralı açısından Türk hukukunda sorun oluş-turan başlıklar ve ilgili Vergi Usul Kanunu hükümleri belirlenmiştir.