Sivil itaatsizlik eylemi olarak Türkiye'de vicdani ret: Bir yurttaşlık talebi

Abstract

Bu çalışma, Hannah Arendt tarafından "politik olan"ın "ahlâki olan"dan ay--rılığını ve ona karşı üstünlüğünü savunmak amacıyla ortaya koyulan sivil itaatsizlik--vicdani ret ayrımını konu almaktadır. Söz konusu geçirimsiz ayrımı sorunsallaştırmakamacıyla Türkiye'deki vicdani ret eylemleri ve vicdani ret hareketi incelenmekte; bueylemlerin sivil itaatsizlik eylemleri olarak tanımlanması (dolayısıyla politik eylemlerolduğunun görmezden gelinmemesi) gerektiği vurgulanmaktadır. Bu çerçevede or--taya koyulan temel iddia, sivil itaatsizlik ve vicdani reddin kavramsal sınırlarının belir--lenmesi ve birbirinden ayırt edilmesi çabası içerisinde toplumsal ve politik fenomenle--rin mutlaka göz önüne alınması gerektiği; aksi takdirde politik eylemleri ayırt etmekiçin kullanılan temel ölçütün giderek bir tür niyet okuması biçimini alacağıdır. Türkiyeörneğinin yol göstericiliği, Türkiye'deki vicdani ret eylemlerinin vicdani bir noktadanhareket ederek politik bir hak talebine dönüşmesinden kaynaklanmaktadır. Böylecesivil itaatsizlik ve vicdani ret arasında yapılan geçirimsiz ayrımı kabullenmek yerine,bu iki eylem biçimi arasındaki geçişliliklerin tespit edilmesinin politik olgu ve eylem--Ierin anlaşılmasında en az ayrım yapmak kadar önemli bir noktaya işaret ettiği vur--gulanmaktadır. Çalışmanın son bölümünde ise vicdani ret eylemlerinin yalnızca savaşkarşıtlığı çatısı altında ele alınamayacağı, bu eylemlerin Türkiye'deki "borçlu yurttaş"tanımının değişerek temel hak ve özgürlükler üzerine inşa edilmiş bir yurttaşlık tanı--mı talep etmekte olduğu iddia edilmektedir.