Yeni bir anayasa için/içinde haklar ve özgürlükler

Abstract

Anayasalar, siyasal iktidarın elini güçlendirmek için değil, siyasal iktidarı sınırlandırmak amacıyla yapılmışsa anayasal bir devletin kurucu belgesi olma niteliğini kazanırlar. Bu sınırlamanın çeşitli yol ve yöntem- leri vardır. En işlevsel olanları yargının muhalefetin ve kamuoyunun ay- dınlanmasını sağlayacak her türlü iletişim kanalının görevlereni gerek- tiği gibi yapmalarına fırsat verir nitelikte hükümleri anayasaya koymak, bir başka deyişle iktidarı sınırlayan güçlerin önünü açarak hak ve öz- gürlükleri güvence altında tutmaktır. Demokratik bir anayasanın öncelikli düzenleme alanı haklar ve özgürlüklerdir. Özgürlük öncelikle siyasi bir sorundur ve bir demokra- side özgürlük talep etmek, ortak yaşam alanımızın tüm bireyler açısın- dan eşit paylaşılacak özgürlükler düzeni olarak dizaynında hukuku göre- ve çağırmak demektir. İnsan hakları ilkesel olarak bireyi, siyasi iktidarın keyfi otorite kullanımının tehlikelerine karşı koruyan haklardır. Güçler ayrılığı ilkesi gücün her türlü tekelleşmesine karşı geliştirilmiş bir dizi aracı ifade eder. Anayasalar bu araçları, kurum ve kuralları ile tanıdıkları ve korudukları sürece yurttaşların hukuka aykırı müdahalelerden korunduklarından söz edebiliriz. Dolayısıyla sadece haklar ve özgürlüklere vurgu yapan ya da hak ve özgürlükler vurgusunu, bu özgürlükleri koruyacak anayasal araçlar ve demokratik düzenin gereklerinden bağımsız bir biçimde kur- gulayan bir anlayış sorunu çözmez. Anayasayı hakların ve özgürlüklerin olabildiğince en geniş uçlarda tanınması ve korunması anlamına özgü- lemek eksik bir bakış açısıdır. Bir başka deyişle sorun iki boyutludur.Birinci boyutunda siyasi ik- tidarın müdahalelerine karşı hak ve özgürlük alanlarının nasıl koruna- bileceği konusu vardır. Dolayısıyla hak ve özgürlükleri en geniş sınırlar içinde tanımak kolay bir çözümdür ve anayasal demokrasilerde hak ve özgürlüklerin demokratikleştirilmesi sorununu hiçbir şekilde çözmez. Koruma yol ve yöntemlerine odaklanmak, bu konuda çözümler üretmek zorundayız.