İstanbul, not constantinople: The use of designerly tools in the representation of İstanbul in American cinema

Abstract

Yirminci yüzyılın sanatı sinema ile modern kentin aynı zaman dilimi içerisinde doğdukları ve koşut olarak geliştikleri söylenebilir. Bu tarihsel süreç boyunca bu iki kavram kendilerini devamlı bir şekilde geliştirirken, bir yandan da birbirlerini etkileyerek diğerinin dönüşümüne katkıda bulundular. Sinema ve kent arasındaki temsiliyete dayalı bu ilişki bu açıdan büyük önem kazanmaktadır. Dünya üzerindeki bazı kentler bu temsili ilişkinin bir sonucu olarak `sinemasal kent' olarak adlandırılır olmuştur. Bu kentler fiziki ve mekânsal gerçekliklerinin yanı sıra bir de sinemasal bir gerçeklik kazanmıştır. Sinema hem temsiliyet konusunda hem de sinemasal gerçekliğin tasarımında pek çok açıdan tasarım araçlarından faydalanmaktadır. Sinemada kentin temsili için de aynı durum söz konusudur. Paris, New York ve Berlin gibi sinemasal kentlerin temsili için yönetmenler renk, ışık, ses gibi tasarım araçlarını kullanmakta ve bu şehirleri beyazperdede temsil ederken bu araçlar vasıtasıyla bir görsellik tasarlamaktadırlar. Bu tez çalışmasında sinema ve kent arasındaki temsili ilişki açısından İstanbul örneği üzerinde durulmuş ve bu kentin Amerikan sinemasındaki temsiline bakılırken tasarım araçlarının bu süreçte nasıl işlev gördükleri incelenmiştir. Ardından sinema ve kent arasındaki temsili ilişki irdelenmiş, sinemasal kentler incelenmiştir. İstanbul'un hem Türk hem de Amerikan sinemasında temsiliyeti ele alınmış, ardından örnek olarak seçilen Topkapı (Jules Dassin, 1964) ve Geceyarısı Ekspresi (Midnight Express, Alan Parker, 1978) filmleri üzerinden kullanılan tasarım araçları ve bunların işlevleri üzerinde durulmuştur.

It is possible to say that cinema as the art of the twentieth century, and modern city are born in the same period of time and have developed concurrently. While these two have advanced throughout this historical time period, they have also interacted and transformed each other. In this respect, cinematic representation of cities is significant. Some cities of the world are referred as `cinematic cities? as a consequence of this representational relationship. These cities have achieved a cinematic reality alongside their physical and spatial realities. Cinema utilizes designerly tools for both the representation and the construction of cinematic reality. Representation of the city in cinema is no exception. For the representation of cities like Paris, New York and Berlin, directors make use of designerly tools such as color, lighting and sound to design and construct the visuality of films. In this thesis, Istanbul is studied in terms of the representational relationship between cinema and the city. While the representation of this city in American cinema is taken in hand, the use of designerly tools in this process is explored. The concept of cinematic representation is discussed and cinematic cities are analyzed, also the representation of Istanbul in both Turkish and American cinema is portrayed. Two American films are taken as case study. Designerly tools and their purpose for the representation of Istanbul are discussed through Jules Dassin?s Topkapi (1964) and Alan Parker?s Midnight Express (1978) to put Istanbul on the place it deserves together with the other cinematic cities.