Platform çalışması ve platform çalışanlarının hukuki statüsü

Abstract

Platform çalışması, ekonomi piyasalarındaki dijitalleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan atipik istihdam biçimidir. Sahip olduğu heterojen yapı ve kendine özgü nitelikler platform çalışmasının atipik istihdam biçimleri arasındaki yerinin tespitini zorlaştırmaktadır. Bu nedenle çalışmanın ikinci bölümünde platform çalışmasının atipik istihdam biçimleri arasındaki yeri incelenmiş, doktrinde kıyasa tabi tutulan istihdam biçimleriyle benzer ve farklı özelliklerine değinilmiştir. Sağladığı avantajlar nedeniyle giderek daha fazla tercih edilir hale gelen platform çalışması, çalışanlar açısından birçok dezavantaj da barındırmaktadır. Platform çalışanları çoğu zaman iş hukukunun işçilere tanıdığı temel haklardan dahi faydalanamamaktadırlar. Platform çalışanlarının hem işçilere hem bağımsız çalışanlara özgü nitelikleri taşıyor olmaları, hangi statü kapsamında değerlendirilecekleri sorununu ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca platform çalışmasının sahip olduğu heterojen yapı, genelleme yapmayı mümkün kılmamaktadır. Bu nedenle platform çalışanlarının hukuki statüsü belirsizliğini korumakta ve doktrinde konuya ilişkin farklı görüşler ile farklı çözüm önerileri bulunmaktadır. Platform çalışmasının barındırdığı ilişkilere veya platform çalışanlarının hukuki statülerine ilişkin Türk hukuku kapsamında yasal bir düzenleme ya da bilinen, verilmiş bir yargı kararı mevcut değildir. Platform çalışanlarının hukuki statüsünün belirsizliği, küresel bir sorun niteliğini haiz olup bu hususta gerek Avrupa Birliği (AB) gerek Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) gibi uluslararası kuruluşlar gerekse çeşitli ülkeler birtakım çalışmalar yürütmekte ve platform çalışanlarını iş hukukunun koruyucu hükümlerinin kapsamına almayı hedeflemektedir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, platform ekonomisi kavramına, dijital platformlara, platform çalışmasının türleri ile sağladığı avantaj ve dezavantajlara, platform çalışanı kavramına ve bu çalışanların sahip oldukları haklara değinilmiş; dördüncü bölümünde ise platform çalışanlarının hukuki statüsü kavramı detaylıca incelenerek statü sorununa yönelik çözüm önerilerine ve bazı ülkelerin, ILO'nun ve AB'nin konuya ilişkin yaklaşımlarına yer verilmiştir.

Platform work is an atypical type of employment that has emerged as a result of the digitalization of economic markets. Its heterogeneous structure and unique characteristics make it difficult to determine the place of platform work among atypical types of employment. Therefore, the second part of the study analyses the place of platform work among the atypical types of employment and identifies its similarities and differences with the types of employment compared in the doctrine. Platform work, which is increasingly preferred due to the advantages it offers, also has many disadvantages for workers. The legal status of platform workers remains unclear and there are different opinions and suggested solutions in the literature. There is no legal regulation or a known judicial decision under Turkish law regarding the legal status of platform workers or the relationships comprised in the platform work. Uncertainty about the legal status of platform workers is a global problem; the European Union, international organizations such as the International Labour Organization and various countries are conducting some studies on this subject. In the third part of the study, the concept of the platform economy, digital platforms; types, advantages and disadvantages of platform work, the concept of platform workers and the rights of these workers are discussed; in the fourth part, the concept of legal status of platform workers is examined in detail and suggested solutions for the legal status of platform workers and the approaches of some countries, the ILO and the EU on the subject are mentioned.