İş uyuşmazlıklarında arabuluculuk türleri ve karşılaştırılması

Abstract

İş uyuşmazlıklarının çözüm yolları arasında, devlet yargısının yanında barışçı çözüm yolları olan alternatif uyuşmazlık çözüm yolları da yer almaktadır. Bu yolların başında arabuluculuk gelmektedir. Arabuluculuk, toplu iş hukukunda uzun bir süredir uygulanan zorunlu bir yol olarak bilinmekte olsa da bireysel iş hukuku bakımından 2012 yılından bu yana ihtiyari olarak uygulanmakta ve 01.01.2018 tarihinden bu yana da 7036 sayılı Yasa ile birlikte dava şartı olarak zorunlu bir uygulama olarak hukuk sistemimizde yer almaktadır. Menfaat temelli toplu iş uyuşmazlıkları bakımından 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nda düzenlenen arabuluculuk kurumu, kendine özgü bambaşka özellikler taşıyan barışçı bir çözüm yolu olarak mevzuatta yer almaktadır. 6326 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu kapsamında düzenlenen arabuluculuk kurumu ise hak temelli iş uyuşmazlıklarında, başvurulması bazı hallerde zorunlu olan, alternatif bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak karşımıza çıkmaktadır. Birbirinden şeklen ve esasen birçok yönü ile farklı, bambaşka kurumlar olan iki arabuluculuk faaliyeti, bazı hallerde geçilmesi gereken zorunlu bir yol olsa da sonucu itibari ile gönüllülük esasına dayanmakta olduğundan taraf iradeleri doğrultusunda sonuçlanmaktadırlar.

In addition to the state judiciary, alternative dispute resolution methods, which are peaceful solutions, are among the solutions to labour disputes. Mediation comes first among these ways. Although mediation has been known as a compulsory method applied in collective labour law for a long time, it has been applied optionally in terms of individual labour law since 2012 and has been included in our legal system as a mandatory practice as a condition of litigation with Law No. 7036 since 01.01.2018 is taking. İn terms of interest-based collective labor disputes, the mediation institution regulated in the Trade Unions and Collective Labor Agreement Law No. 6356 is included in the legislation as a peaceful solution with its own unique features. The mediation institution, regulated within the scope of the Law on Mediation in Civil Disputes No. 6326, appears as an alternative dispute resolution method in rights-based labor disputes, which is mandatory in some cases. The two mediation activities, which are completely differents institutions, are formally and essentially different from each other in many aspects, and although it is a compulsory path that must be followed in some cases, they are concluded in line with will of the parties as they are based on a voluntary basis.