İş sağlığı ve güvenliği risk bilgi düzeyinin ölçülmesi: Bir endüstriyel yapı inşaat örneği

Abstract

İş sağlığı, güvenliği (İSG), işyerlerinde oluşabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarını mümkün olan en düşük seviyeye indirmeyi, makine, ekipman, araç gereç üzerinde hasar oluşmasını engellemeyi, üretim ya da hizmetin güven içinde sürdürülmesini amaçlar. Dünyada ve ülkemizde iş kazaları istatistikleri incelendiğinde en fazla kaza kayıp olgusunun sırasıyla metal imalat, inşaat, madencilik alanlarında gerçekleştiği, İSG mevzuatı çerçevesinde alınacak basit önlemlerle bu kaza ve kayıpların önemli ölçüde azaltılabileceği görülmektedir. Yine söz konusu faaliyet alanları en fazla alt işveren ilişkisinin yer aldığı alanlar olarak öne çıkmakta; alt işverenlik sisteminin: Örgütsüzlük, Ücret düşüklüğü, Çalışma saatlerinde fazlalık, Sağlıksız çalışma koşulları, Eğitim seviyesi düşüklüğü, İş konusunda eğitimsizlik, deneyim eksikliği, gibi tipik özellikleri ile görece olarak daha fazla iş kazaları ve meslek hastalıkları (İKMH)'na yol açtığı öne sürülmektedir. Endüstriyel bir yapı şantiyesinde işçilerin risk bilgi düzeylerinin ölçülmesi amaçlı çalışmamızda, tesadüfî seçimle şantiye çalışanı 400 kişiye yüz yüze görüşme yöntemi ile 52 sorudan oluşan anketimiz uyguladık. Bu bağlamda bir endüstriyel yapı inşaatında işçilerin risk algılama seviyelerinin, risk bilgi düzeylerinin; çalıştıkları bölümlere, cinsiyetlerine, yaş gruplarına, eğitim düzeylerine, toplam iş deneyimlerine ve kurumdaki iş deneyimleri vb. faktörlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırıldı. "İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Bilgi düzeyinin ölçülmesi: Bir Endüstriyel Yapı İnşaat Örneği" adlı bu çalışmamızda, önce dünyada ve ülkemizde İSG alanında gelişmeler ele alınıp gelinen nokta mevcut yasalar çerçevesinde değerlendirilmektedir. Şantiyede asıl işverenin yanında alt işverenlerin varlığından hareketle, kısaca alt işverenliğin tanımı, tarihsel gelişimi, bugün ki yasalar çerçevesinde hukuki yapısı değerlendirilmekte, ardından risk değerlendirme, risk yönetimi ve ilgili alanlara kavramsal çerçevede yaklaşılmaktadır. Son bölümde de anket sonuçları, değerlendirmeler ve önerilere yer verilmiştir. İnşaat işlerinin karakteri gereği her gün, her an değişen dinamik ortamına uyum sağlanabilmesi için, proje safhasından başlayarak, inşaatın gelişim evreleri itibarıyla risk analizlerinin güncellenmesi gerekmektedir. Bu çalışmamızda amaç "Endüstriyel bir yapı inşaatında risk bilgi düzeyinin ölçülmesi" olduğundan anket soruları ve yanıtları itibarıyla amaç dışı kurulabilecek pek çok ilişki bilerek elenmiştir. Anketin ulaşılan sonucu; eğitim çalışmalarının, kazaların önlenmesinde etkinliğinin yükseltilmesi için sürekliliğinin sağlanması gerekliliğidir. Bunu: İşyerinde eğitim aldınız mı? Aldığınız eğitimi yeterli görüyor musunuz? Sorularına ve Risk bilgi düzeyini ölçümleyecek vb. sorulara verilen yanıtlardan ulaşıyoruz.

Occupational health and safety aims to minimize occupational accidents and diseases in the workplace, prevent any damages on machinery, equipment and tool, and help safely maintain production or services. When the statistics regarding occupational accidents in our country and the world are investigated, it is observed that most losses are seen respectively in the fields of metal production, construction and mining and that with simple measures to be taken using Occupational Health and Safety regulations these accidents and losses could be dramatically reduced. The fields mentioned above also appear to be the fields where subcontractors are observed the most; the subcontractor system is claimed to lead to relatively more occupational accidents and diseases due to its typical characteristics of disorganization, low wages, long working hours, unhealthy working conditions, lower levels of education, lack of professional education and experience. For this dissertation's research, 400 people working at an industrial construction site were met face to face and a questionnaire comprising of 52 questions was applied. In this context, the purpose was to measure the risk perception levels of subcontractors working in an industrial construction site and evaluate these to determine whether their levels of risk knowledge differed in terms of several demographic variables. According to this, it was established whether or not there was a significant difference in their levels of risk knowledge depending upon factors such as the department they are working in, sex, age group, education, total work experience and experience in the institution, etc. In this work entitled "Measuring risk perception in an industrial construction site," initially the developments in OHS in the World and in our country are investigated and evaluated within the framework of current laws. Moving from the existence of subcontractors on the construction site alongside the contractors, the definition, historical development and the legal structure of subcontractors within the framework of current laws are all evaluated. Afterwards risk evaluation, risk management and related fields are conceptually analyzed. In the last part survey results, evaluations and suggestions are given. Due to the nature of construction work, in order to adapt to this dynamic environment, starting from the project phase the risk analysis have to be updated in every stage of construction development. As the purpose of this work is to "measure the risk perception in an industrial construction site" many relations that could be made outside the purpose have been consciously eliminated in the survey questions and answers. The reached conclusion of the survey is the necessity of continuation of education and training in order to increase its efficiency in preventing the accidents. This conclusion is obvious in the answers given to the questions "Have you received any training?" "Do you believe the training you received is sufficient?" and questions measuring risk perception.